افت فشار خون و درمان افت فشار

محمدحسن میعادفر، کارشناس تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۱۹ شهریور ۱۴۰۳

افت فشار خون، پایین بودن فشار خون یا هایپوتنشن یک وضعیت پزشکی است که در افراد مختلف و در موقعیت های متفاوت ممکن است رخ دهد. سطح قند خون طبیعی معمولا بین ۹/۶ تا ۱۲/۸ میلی متر جیوه میتواند متغیر باشد. البته ممکن است در افراد مختلف رنج طبیعی فشار خون کمی متفاوت بوده و کمتر یا بیشتر از عدد گفته باشد. فشار خون طبیعی شما به طور کلی تحت تاثیر داروهای مصرفی، سن و شرایط عمومی بدن میتواند تغییر کند.

زمانی که عدد فشار سنج، فشار خون شما را کمتر از عدد ۹ روی ۶ میلی متر جیوه نشان دهد و یکی از علائم زیر را داشته باشید دچار افت فشار شده اید. در واقع علائم افت فشار خون عبارتند از:
• تاری دید
• نداشتن تمرکز
• سرگیجه
• احساس گیجی
• سردرد خفیف
• ضعف
• تهوع یا استفراغ
• غش کردن

اگر در زمان افت فشار دچار حالت های زیر شدید سریعا باید به مرکز درمان مراجعه کنید. تاخیر در درمان افت فشار خون در شرایط زیر میتواند باعث شُک و فرورفتن به کما شود.

• تپش قلب یا ضربان قلب شدید
• تنفس سطحی یا تند
• پوست سرد

دلایل افت فشار خون متعدد هستند و شامل طیف وسیعی از عوامل میشوند. اصلی ترین دلایل افت فشار خون را میتوان موارد زیر در نظر گرفت:

• تغییر ناگهانی در موقعیت بدن
• کم خونی
• از دست دادن آب بدن
• بروز اختلال در سیستم عصبی خودمختار
• رژیم غذایی نامناسب
• پرخوری کردن در یک وعده غذایی
• مشکلات غدد درون ریز و ترشح کننده هورمون
• واکنش های حساسیتی
• از دست دادن مقدار زیادی خون
• حمله قلبی یا بیماری های قلبی
• افت قند خون
• مصرف برخی داروهای خاص کاهنده فشار
• بارداری
• عفونت شدید
• استرس زیاد
• اختلال در عملکرد غده تیروئید
• ورزش شدید
• بیماری های عصبی مثل پارکینسون

مصرف برخی از مواد غذایی برای درمان افت فشار خون مفید بوده و میتواند باعث افزایش فشار خون شما در زمان افت فشار گردد. زمانی که دچار افت قند شدید مواد غذایی زیر را مصرف کنید و فشار خود را مرتب اندازه بگیرید تا به سطح طبیعی برسد.

• مایعات: کم آبی و دهیدراته شدن بدن باعث کاهش حجم خون و در نتیجه افت فشار میشود. نوشیدن آب کافی بخصوص در روزهای گرم سال یا زمان فعالیت شدید برای درمان افت فشار خون الزامی است.
• منابع غذایی ویتامین B۱۲: این مورد در افت فشار خون مزمن کاربرد دارد. سطوح بسیار پایین ویتامین B۱۲ میتواند منجر به نوع خاصی از کمخونی شده که باعث افت فشار میگردد. سعی کنید از غذاهای غنی از ویتامین B۱۲ مثل تخم مرغ، گوشت، ماکیان، ماهی و غلات غنی شده با ویتامین B۱۲ استفاده کنید.
• منابع غذایی فولات: کمبود فولات هم همانند ویتامین B۱۲ در افت فشار خون مزمن نقش دارد. سعی کنید از منابع فولات مثل لوبیا ها، عدس، سبزیجات برگی، تخم مرغ، جگر، مارچوبه و مرکبات در برنامه غذایی خود استفاده نمایید.
• نمک خوراکی: نمک خوراکی و غذاهای پرنمک باعث افزایش فشار خون میشوند. برای درمان افت فشار میتوانید از غذاهای نمک سود شده مثل مغزیجات، تخمه ها، ماهی دودی، پنیر، خیارشور، زیتون شور و کنسرو ها استفاده کنید.
• کافئین: یکی دیگر از ترکیباتی که برای درمان افت فشار خون مفید میباشد کافئین است. مصرف کافئین که در قهوه یا چای های کافئینه شده میتواند به طور موقتی فشار خون را افزایش داده و ضربان قلب شما را بیشتر کند.
• قند ساده: مقدار کمی قند ساده در کنار نمک میتواند در درمان افت فشار ناشی از کاهش سطح قند خون کمک کند. میتوانید مقداری قند را به همراه کمی نمک در آب حل کرده و برای درمان افت فشار مصرف کنید.

در اولین قدم بهتر است که با مشاور و متخصص تغذیه درباره یک سبک غذایی خود صحبت کنید و یک برنامه غذایی مناسب به همراه عادت های غذایی که در پیشگیری از افت فشار خون موثرند صحبت کنید. یک رژیم غذایی که تامین کننده همه نیاز های بدن باشد میتواند به پیشگیری از افت فشار خون کمک زیادی کند. در ادامه باید وضعیت کمخونی شما مورد بررسی قرار گیرد تا اگر به کمخونی مبتلا هستید آن را درمان کنید. در ادامه مواردی که میتوانند به پیشگیری از افت فشار خون به شما کمک کند برایتان بیان کرده ایم:

• وعده های غذایی کم حجم ولی در دفعات بیشتر مصرف کنید تا جریان خون در دستگاه گوارش به صورت ناگهانی افزایش پیدا نکند و سبب افت فشار شما نشود.
• مایعات بیشتری بنوشید و از مصرف نوشیدنی های الکلی خودداری کنید.
• اگر در هوای گرم ورزش میکنید حتما به اندازه کافی آب بنوشید تا دچار کم آبی نشوید.
• مدت زیادی در سونا یا زیر هوای گرم نمانید و یا در این شرایط حتما آب بیشتری بنوشید.
• از تغییر ناگهانی موقعیت بدن مثل بلند شدن ناگهانی خودداری کنید و به آهستگی این کار را انجام دهید.
• بیش از حد در تخت خواب نمانید و سعی کنید فعال تر باشید.
• پوشیدن جوراب های سفت میتواند افت فشار را در افرادی که دچار مشکل دریچه های لانه کبوتری پاها شده اند برطرف نماید و مانع افت فشار خون شود.