رژیم غذایی سرطان سینه: مواد غذایی مفید و مضر برای سرطان سینه

محمدحسن میعادفر، کارشناس تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۰۷ اسفند ۱۴۰۲

سرطان سینه دومین سرطان رایج در خانم ها است. از هر ۸ تا ۱۰ خانم یک نفر به سرطان سینه مبتلا است. معاینه منظم و دوره ای پستان ها برای تشخیص و درمان سرطان سینه بسیار مهم است. معاینه پستان ها بخصوص در بانوانی که سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان را دارند اهمیت بسیار زیادی دارد.
سن بالای ۳۰ سال، سابقه مشکلات زایمان، اختلال در عملکرد تخمدان ها، قرار گرفتن در معرض استروژن، چاق، استرس، دریافت ناکافی اسید فولیک و مصرف الکل از جمله عوامل خطر بروز سرطان سینه هستند. علاوه بر این رژیم غذایی که باعث تولید میزان زیادی استروژن در بدن شود هم میتواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد. جالب است بدانید که سرطان سینه مختص خانم ها نیست و در آقایان هم ممکن است رخ دهد. البته میزان آن بسیار کم است و تحت تاثیر بیماری های هورمونی قرار دارد.
در ادامه با رژیم غذایی در سرطان سینه و مواد غذایی مفید و مضر برای این بیماری آشنا میشویم.

اولین چیزی که در کاهش خطر سرطان سینه نقش دارد ویتامین D است. دریافت ویتامین دی از طریق رژیم غذایی یا قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب با کاهش خطر سرطان سینه در ارتباط است. ویتامین دی عموما در غذاهای دریایی و لبنیات یافت میشود، اما از آنجایی که مقدار آن در رژیم غذایی به اندازه ای نیست که نیاز بدن شما را تامین کند، بهتر است از غذاهای غنی شده با ویتامین D استفاده کرده یا روزانه به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در معرض نور مستقیم آفتاب قرار بگیرید. در غیر اینصورت استفاده از مکمل ویتامین دی توصیه میشود.
دو ترکیب مهم دیگر که ضد سرطان سینه هستند آنتوسیانین ها و الاجیک اسید (الاژیک اسید) میباشند. این دو ترکیب را به مقدار زیاد میتوانید در انار و توت های رنگی مثل شاه توت، بلوبری، توتفرنگی، تمشک، توت قرمز و... پیدا کنید. این میوه ها خاصیت ضد سرطانی داشته و بدن شما را در برابر سرطانی شدن سلول های سینه محافظت میکنند.
ترکیبات دیگری که در گذشته اشتباها تصور میشد باعث سرطان سینه میشوند اما امروزه مطالعات بسیار زیادی نشان میدهند که برخی از آنها حتی از ابتلای شما به سرطان سینه محافظت میکنند فیتواستروژن ها هستند. فیتواستروژن ها ترکیباتی شبیه با هورمون استروژن هستند که به گیرنده های این هورمون متصل شده و مانع از اتصال و عملکرد استروژن میشوند. فیتواستروژن های مفید برای سرطان سینه را به مقدار زیاد میتوانید سویا و ترکیبات آن مثل شیر سویا، توفو و... پیدا کنید. مصرف خود سویا نسبت به مصرف مکمل آن فواید بیشتری به همراه خواهد داشت. مصرف سویا در سنین کودکی و ابتدای بزرگسالی اثر بیشتری در پیشگیری از سرطان سینه دارد.
لیگنان ها ترکیبات ضد سرطان دیگری هستند که از بروز یا گسترش سرطان در سلول های سینه جلوگیری میکنند. لیگنان ها در دانه کنجد، غلات کامل، تخم کتان و گندم سیاه به وفور یافت میشوند و شما میتوانید به شکل های مختلف از آنها در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
دانه آفتابگردان و دانه کدو هم از جمله خوراکی های خوشمزه ای هستند که بخاطر ترکیباتی که دارند خاصیت ضد سرطانی ایجاد میکنند. سعی کنید از این مواد غذایی به صورت روزانه یا هفتگی استفاده نمایید.
چای سبز حاوی پلی فنول هایی است که بر روی آنزیم های متابولیزه کننده استروژن تاثیر میگذارد. از این رو به نظر میرسد که مصرف روزانه چای سبز با کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه همراه است. البته از مصرف بیش از حد چای سبز باید خودداری کنید زیرا مصرف هر ماده غذایی بیش از حد میتواند باعث خطرات سلامتی گردد.
توت ها، انار، سیر، کلم ها، ادویه ها و در راس آنها زردچوبه، جوانه گندم، تخم مرغ، چغندر و سبزیجات ریشه ای، روغن زیتون و کانولا، ماهی های چرب مثل سالمون، آب انگور قرمز، اسفناج خام، فلفل شیرین، کرفس تازه، لیموی تازه، کاهوی تازه و سبزیجات برگ سبز از دیگر ترکیبات مفید و ضد سرطان برای افراد مستعد یا بیماران مبتلا هستند.

دانستیم که چه غذاهایی برای سرطان سینه مفید است، اما برخی از مواد غذایی هم هستند که باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه میگردند. اولین ماده غذایی که باعث افزایش خطر سرطان سینه میشود مصرف زیاد گوشت قرمز است. گوشت قرمز بخصوص زمانی که در دمای بالا طبخ میشود، مثل کباب، میتواند ترکیبات سرطان زا ایجاد کند و در افراد مستعد سبب بروز ژن های سرطانی گردد. از این رو توصیه میکنیم که مصرف گوشت قرمز را به حداقل رسانده و از انواع گوشت های کبابی یا سرخ شده استفاده نکنید.
مصرف نوشیدنی های الکلی هم یکی دیگر از دلایل بروز سرطان سینه است. نوشیدنی های الکلی بخصوص در افرادی که سطح پایینی از اسید فولیک دارند باعث بیان ژن های سرطانی شده و علاوه بر اینکه میتواند سبب سرطان سینه شود، سایر اندام ها مثل کبد، پانکراس، کلیه، معده و... را هم درگیر میکند.
لبنیات پرچرب یکی دیگر از فاکتور های غذایی تاثیر گذار در بروز سرطان سینه است. مطالعات نشان میدهند که استفاده از لبنیات پرچرب با افزایش خطر این بیماری همراه بوده و زنانی که لبنیات پرچرب بیشتری مصرف میکردند نسبت به افرادی که از لبنیات کم چرب استفاده میکردند بیشتر به این بیماری مبتلا شده بوند. از این رو باید استفاده از لبنیات پرچرب را محدود کرده و بجای آن از لبنیات کم چرب یا بدون چربی استفاده کنید.
برخی دیگر از فیتواستروژن ها که در جنسینگ، جینکوبیلوبا، شیرین بیان، ریشه یام وحشی، کوهوش سیاه و DHEA وجود دارد میتواند سبب افزایش خطر سرطان سینه شوند. از این رو باید از مصرف آنها به صورت خوراکی یا مکمل غذایی جدا خودداری کنید.
قند های ساده مثل قند و شکر، آبنبات، کیک، شکلات، شیرینی، نوشابه، آبمیوه، شربت و... ترکیبات دیگری هستند که با بیماری های مختلفی از جمله سرطان سینه در ارتباط اند. قند های ساده از دو طریق میتوانند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند. در ابتدا اینکه مصرف زیاد این قند ها سبب افزایش وزن شده که فاکتور بسیار مهمی در ابتلا به سرطان سینه است، از طرفی استفاده از این قند ها با افزایش تجمع انسولین باعث تحریک گیرنده های انسولین یا افزایش IGF-۱ شده و احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش میدهند.

رژیم غذایی سرطان سینه باید وزن شما را متعادل نگه دارد. هم کمبود وزن بیش از حد و هم اضافه وزن برای شما خطرناک است. کمبود وزن بخاطر ایجاد کمبود مواد مغذی از جمله ویتامین ها و املاح سبب آسیب به سلامت بدن میشود. اضافه وزن هم بخاطر تاثیری که چربی ها روی هورمون های بدن میگذارند میتواند خطر سرطانی شدن سلول های سینه را افزایش دهد. به همین جهت باید حتما کالری دریافتی شما به گونه ای باشد که وزنتان را در محدوده طبیعی و سالم حفظ کند.
در صورتی که بیماری باعث کاهش وزن شما شده است، باید مقدار غذای بیشتری استفاده کنید. در این مواقع معمولا اشتها دچار مشکل شده و کمبود اشتها باعث عدم تمایل به مصرف غذا میشود. در این شرایط باید از غذاهای اشتها آور مثل ترشیجات میتوانید استفاده کنید.
میوه ها و سبزیجات باید جزو جدانشدنی رژیم غذایی شما باشند. میوه ها و سبزیجات علاوه بر اینکه ویتامین ها و مواد معدنی بسیاری را برای شما فراهم میکنند، حاوی آنتی اکسیدان های بسیار مفیدی بوده که بدن شما را در برابر سرطان محافظت میکنند. علاوه بر این بخاطر فیبر بالایی که دارند در کاهش تولید هورمون استروژن نقش داشته و فایده دوچندانی را برای شما به همراه خواهند داشت. سعی کنید روزانه ۲ تا ۳ واحد میوه و ۴ تا ۵ واحد انواع سبزیجات در رژیم غذایی شما قرار داشته باشد.
غلات کامل، مغزیجات و دانه های روغنی از جمله مواد غذایی پرفیبر دیگری هستند که باید در رژیم غذایی سرطان سینه حتما مورد استفاده قرار گیرند. این مواد علاوه بر اینکه فیبر بالایی دارند، شاخص گلایسمی نسبتا پایینی هم داشته که سبب انباشته شدن انسولین در بدن نمیشوند. همانطور که پیشتر گفتیم انباشت انسولین میتواند سبب افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه شود.
روغن مورد استفاده شما در رژیم غذایی سرطان سینه باید روغن زیتون، روغن کانولا یا روغن هسته انگور باشد. این روغن ها نسبت امگا ۳ به امگا ۶ بهتری دارند و در کاهش التهابات بدن نقش موثری ایفا میکنند. سعی کنید روغن مصرفی خود را با روغن های گفته شده جایگزین کنید.
از میوه ها و سبزیجات زرد، نارنجی و قرمز غافل نشوید. این میوه ها و سبزیجات حاوی آلفا کاروتن، بتا کاروتن و لیکوپن هستند که جزو ترکیبات ضد سرطان قوی به حساب می آیند. هویج، انبه، زردآلو، طالبی، کدوحلوایی و سیب زمینی شیرین حاوی آنتی اکسیدان های آلفا و بتا کاروتن بوده و گوجه فرنگی، گریپ فروت و هندوانه سرشار از لیکوپن هستند.
در رژیم غذایی سرطان سینه باید از غذاهایی که غنی از اسید فولیک، کلسیم، سلنیوم، ویتامین D، ویتامین C و ویتامین E هستند استفاده کنید. این غذاها شامل لبنیات کم چرب، ماهی و غذاهای دریایی، سبزیجات برگ سبز تیره، مرکبات، بادام، مغزیجات و... هستند که به تناسب باید مورد استفاده قرار گیرند.
درصورتی که شیمی درمانی، پرتودرمانی یا هورمون درمانی انجام میدهید، اگر عوارض درمان مثل تهوع، بی اشتهایی، زخم دهان، استفراغ و... ایجاد شده است از راهکار هایی که در مقاله تغذیه و رژیم غذایی در سرطان گفته شده میتوانید استفاده کنید.