رژیم غذایی در سرطان پروستات

محمدحسن میعادفر، کارشناس تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۰۵ اسفند ۱۴۰۲

سرطان پروستات دومین سرطان شایع در مردان است. اگر سرطان پروستات به موقع تشخیص و درمان شود، نتیجه رضایت بخش خواهد بود و این بیماری به خوبی درمان خواهد شد. مردانی که از دخانیات استفاده میکنند، چاقی شکمی دارند، سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری پروستات دارند و یا از رژیم های غذایی کم فیبر و پرچرب با گوشت قرمز زیاد استفاده میکنند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند. یکی دیگر از عوامل خطر ابتلا به سرطان پروستات کمبود ویتامین D در بدن است که متاسفانه بیش از ۷۰% از مردم ایران به کمبود این ویتامین مبتلا هستند. در ادامه به رژیم غذایی مناسب برای پیشگیری و درمان سرطان پروستات آشنا میشویم.

رژیم غذایی شما نقش مهمی در سلامت پروستات ایفا میکند. برخی از مواد غذایی یا ریزمغذی ها به پیشگیری از بیماری های پروستات و همچنین سرطان پروستات به شما کمک میکنند. در مقابل برخی از مواد غذایی میتوانند باعث شوند که پروستات دچار التهاب شده و در بلند مدت سلول های آن سرطانی شوند.
اولین چیزی که در پیشگیری از سرطان پروستات مهم است توجه به دریافت کافی ویتامین D است. از آنجایی که منابع غذایی ویتامین دی زیاد نیستند و نیاز بدن را تامین نمیکنند، این ویتامین را باید از طریق قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب تامین کنید. برای اینکه مطمئن شوید به اندازه کافی ویتامین دی دریافت میکنید باید پوست بدن خود را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در معرض نور مستقیم آفتاب قرار دهید به طوری که رنگ پوست به سمت صورتی درآید. اگر روزانه در معرض نور آفتاب قرار نمیگیرید بهتر است که از مکمل ویتامین دی استفاده کنید.
سویا یکی دیگر از ترکیبات مهم در پیشگیری از سرطان پروستات است. مطالعات نشان میدهند که مصرف سویا در مقادیر بالا باعث کاهش بروز سرطان پروستات در آقایان میشود. سویا حاوی ایزوفلاونوئید هایی است که از سلول های پروستات در مقابل سرطانی شدن محافظت میکند.
اسید های چرب امگا ۳ که به مقدار زیاد در ماهی های چرب وجود دارند ترکیب مفید دیگری برای پیشگیری از سرطان پروستات هستند. اگر حداقل ۲ بار در هفته از ماهی ها استفاده نمیکنید، میتوانید از مکمل امگا ۳ در کنار رژیم غذایی خود بهره ببرید. مکمل امگا ۳ هم تا حدودی میتواند خاصیت ضد سرطانی را برای شما به همراه داشته باشد.
همانطور که قبل تر هم گفتیم دریافت ناکافی فیبر یکی از عوامل خطر سرطان پروستات است، بهترین منبع فیبر غذایی شامل میوه ها، سبزیجات، حبوبات، مغزیجات و غلات کامل هستند که باید حتما در رژیم غذایی روزانه خود از آنها استفاده کنید.
مصرف چربی های جامد مثل کره، خامه، روغن نباتی و چربی گوشت و همچنین استفاده از لبنیات یا گوشت قرمز به مقدار زیاد هم باعث افزایش خطر سرطان پروستات میشود. از این رو باید مصرف آنها را محدود کنید. توصیه ما این است که در هفته بیش از ۱ الی ۲ بار از گوشت قرمز استفاده نکنید و لبنیات هم به اندازه ۲ و حداکثر ۳ واحد در روز استفاده شود. لبنیات مصرفی شما حتما از نوع کم چرب یا بدون چربی باشد.
دریافت زیاد مس، آهن و منگنز در کنار دریافت ناکافی سلنیم و زینک هم میتواند باعث افزایش خطر سرطان پروستات شود. این مسئله زمانی رخ میدهد که شما به صورت خودسرانه از مکمل های غذایی استفاده کنید و یا در ظروف مسی یا آهنی غذا درست کنید که سبب دریافت بیش از حد این عناصر در شما شود.
سیر، پیاز، میخک، پیازچه، جعفری، کرفس، کلم ها، زردچوبه، زنجبیل، چای سبز، مغزیجات، گوجه فرنگی، هویج، کدوحلوایی، کاکائو، دانه انگور، انار، مغزیجات و آجیل ها (بادام، گردو، دانه کنجد و...) از دیگر غذاهای مفید برای پروستات هستند که میتوانید به صورت روزانه از آنها استفاده کنید و از فواید آنها بهره مند شوید.

اولین چیزی که در رژیم غذایی سرطان پروستات باید به آن توجه کنید دریافت انرژی و پروتین کافی است. بدن شما برای ترمیم آسیب های ناشی از درمان (جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، هورمون درمانی) نیاز به انرژی و پروتئین کافی دارد. البته نباید در دریافت این دو زیاده روی کنید زیرا میتواند باعث افزایش وزن شما شده و به دنبال آن خطر بازگشت سرطان پروستات افزایش پیدا میکند. اگر به اضافه وزن مبتلا هستید کمی کاهش وزن حتی میتواند برای شما مفید باشد.

غذاهای ترمیم کننده بخورید

درمان های سرطان پروستات معمولا باعث آسیب به بافت های سالم بدن هم میشوند. از این رو باید در رژیم غذایی سرطان پروستات بخصوص پس از جراحی و شروع درمان از غذاهایی که سرشار از ویتامین C، زینک و سلنیوم هستند استفاده کنید. این غذاها که اصطلاحا به آنها غذاهای ترمیم کننده میگوییم مواد مغذی لازم برای ترمیم بافت ها را در اختیار بدن شما قرار میدهند.
لوبیای پخته، سنگدان مرغ، گوشت گاو، بادام زمینی، ماست کم چرب، نخود، گردوی آمریکایی، تخم مرغ، آجیل مخلوط، بادام برزیلی، مرکبات، گواوا، فلفل شیرین، بروکلی، توتفرنگی، کیوی، گوجه فرنگی، کیوی، ماهی تن، بوقلمون، مغز تخمه آفتابگردان، سینه مرغ، بذر کتان، برنج قهوه ای و دانه چیا از جمله مواد غذایی ترمیم کننده هستند که در رژیم سرطان پروستات مفید اند.

میوه و سبزیجات بیشتر استفاده کنید

میوه و سبزیجات جزء جداناپذیر از رژیم غذایی سرطان پروستات هستند. این مواد غذایی علاوه بر اینکه فیبر زیادی دارند، حاوی ترکیبات شیمیایی و آنتی اکسیدان های بسیار مفیدی هستند که سلول های پروستات را در برابر سرطانی شدن مجدد محافظت میکنند. حتما میوه ها و سبزیجات بخصوص انواع سبز تیره، نارنجی، زرد و قرمز را در رژیم غذایی روزانه خود استفاده کنید.
میوه های قرمز مثل انگور قرمز حاوی آنتی اکسیدان رزوراتول هستند. برخی دیگر از میوه ها و سبزیجات قرمز و صورتی مثل گوجه فرنگی، گریپ فروت و هندوانه حاوی لیکوپن هستند. انار، آلو سیاه و توت های قرمز و سیاه هم حاوی آنتوسیانین هستند. میوه ها و سبزیجات نارنجی مثل هویج، انبه، زردآلو، طالبی، کدوحلوایی و سیب زمینی شیرین حاوی آنتی اکسیدان های آلفا و بتا کاروتن میباشند. پرتقال، هلو، پاپایا و شلیل از دیگر میوه های نارنجی و زرد هستند که حای بتا کریپتوگزانتین هستند. اسفناج، ذرت، لوبیا سبز، آووکادو و کولارد حاوی لوتئین و زئاگزانتین هستند. کلم بروکلی، بروسل، کیل و گل کلم حاوی آنتی اکسیدان های سولفوروفان، ایندول ها و ایزوتیوسیانات هستند. و نهایتا سیر، پیاز، مارچوبه و پیازچه حاوی آلیل سولفید بوده که همه اینها آنتی اکسیدان های قوی برای پیشگیری از عود مجدد سرطان پروستات هستند. از این رو باید از انواع مختلف سبزیجات و میوه ها در رژیم غذایی خود استفاده کنید تا از خواص مختلف آنها بهره مند شوید.

دریافت ایزوفلاوون ها را بیشتر کنید

ایزوفلاوون ها ترکیبات گیاهی هستند که زیرمجموعه ای از فیتواستروژن ها محسوب میشوند. این ترکیبات به گیرنده های استروژن در بدن متصل شده و مانع از عمل استروژن میشوند. از این رو در سرطان هایی مثل پروستات که تحت تاثیر استروژن قرار دارند میتوانند از بازگشت سرطان جلوگیری کنند.
ایزوفلاوونوئید ها را در لوبیا ها، سویا، عدس، ترکیبات سویا مثل توفو، تمپه، شیر سویا و میوه های خشک شده میتوانید به مقدار زیاد پیدا کنید. سعی کنید مقدار مصرف این مواد غذایی را در رژیم روزانه خود افزایش دهید. به طور مثال بجای گوشت قرمز از سویا استفاده کنید یا حبوبات را با برنج ترکیب کرده و میل نمایید.

مراقب عوارض درمان باشید

مانند هر درمان دیگری، درمان سرطان پروستات هم میتواند عوارض خاص خود را بر جای بگذارد. شایعترین عارضه های ناشی از درمان سرطان پروستات مشکلات گوارشی مثل تهوع، استفراغ، اسهال و... هستند. از آنجایی که این عوارض میتوانند روی دریافت غذایی شما تاثیر بگذارند و روند درمان را کند کرده یا با اختلال رو به رو کنند، حتما باید در مورد هرکدام از آنها تمهیدات لازم را رعایت کنید. ما در مقاله رژیم غذایی در سرطان به طور کامل درباره این عوارض و راهکار های برطرف کردن آنها صحبت کرده ایم. در صورتی که با هرکدام از عوارض درمان رو به رو شده اید توصیه میکنیم این مقاله را مطالعه کنید تا بتوانید این عوارض را پشت سر بگذارید.

در صورت استعمال دخانیات حتما مقدار مصرف آن را محدود کرده یا به طور کامل قطع کنید.
از مصرف هرگونه داروی گیاهی یا دمنوش های گیاهی بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.
روزانه یک فنجان چای سبز بنوشید.
ادویه هایی مثل زردچوبه، زنجبیل، رزماری و ریحان را در غذاهای مختلف خود استفاده کنید.
از مصرف خودسرانه مولتی ویتامین ها بخصوص ویتامین E و سلنیوم جداً خودداری کنید.
در طول روز آب کافی بنوشید.
مصرف گوشت قرمز و چربی های اشباع را کاهش دهید.
ترکیبات غذایی ضد سرطان گفته شده در بالا (سیر، پیاز، گوجه فرنگی، پیازچه، انار، هندوانه، گریپ فروت، ماهی، سویا، هویج و...) را حتما در رژیم روزانه خود استفاده کنید.
فعالیت بدنی را به زندگی روزمره خود اضافه کنید. سعی کنید در هفته حداقل ۵ ساعت فعالیت بدنی داشته باشید.
داروهای شیمی درمانی سیستم ایمنی را تضعیف میکنند، از این رو حتما بهداشت مواد غذایی را رعایت کنید.
استفاده از غذاهای غنی شده با ویتامین D یا مکمل آن تحت نظر پزشک یا مشاور تغذیه فراموش نشود.
به طور کلی بهترین رژیم های غذایی برای سرطان پروستات رژیم گیاهخواری و رژیم مدیترانه ای میباشند.