غذاهای مفید برای کبد چرب

محمدحسن میعادفر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۰۹ اردیبهشت ۱۴۰۴

کبد چرب وضعیتی است که در آن چربی اضافی (عمدتاً تری گلیسرید) در سلول‌های کبد تجمع می‌یابد. اگر این چربی ناشی از مصرف الکل نباشد به آن کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) و در صورت مصرف زیاد الکل به آن کبد چرب الکلی (AFLD) گفته می‌شود. کبد چرب غیر الکلی اغلب با سندرم متابولیک (چاقی، دیابت نوع ۲ و مقاومت به انسولین) همراه است​.

شیوع کبد چرب غیر الکلی در جمعیت عمومی حدود ۲۵٪ است و در صورتی که درمان نشود می‌تواند به نارسایی کبد، سیروز و بیماری‌های قلبی منجر شود. بنابراین اصلاح رژیم غذایی و تغذیه مناسب برای پیشگیری و بهبود کبد چرب اهمیت بالایی دارد. استفاده از رژیم غذایی مدیترانه ای یا رژیم های مشابه که شامل مصرف متعادل کربوهیدرات، چربی اشباع پایین و چربی‌های غیر اشباع برای کبد چرب مفید است. در ادامه غذاهای مفید برای کبد چرب برای شما نوشته شده است.

میوه ها و سبزیجات

میوه‌ها و سبزیجات تازه از ارکان اصلی یک رژیم غذایی ضدالتهابی هستند و برای حفظ سلامت کبد، به‌ویژه در افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)، به شدت توصیه می‌شوند. این گروه غذایی حاوی مقادیر فراوانی از پلی فنول‌ها، فلاونوئیدها، ویتامین‌ها و آنتی اکسیدان مانند ویتامین C، E و A هستند که از طریق راه های زیر به درمان کبد چرب کمک میکنند:

• استرس اکسیداتیو ناشی از تجمع چربی در سلول‌های کبدی را کاهش میدهند.
• با مهار التهاب مزمن، به جلوگیری از پیشرفت کبد چرب به سمت فیبروز کمک میکنند.
• از طریق بهبود حساسیت به انسولین، در تنظیم متابولیسم چربی‌ها مؤثر هستند.
• عملکرد کلی کبد را در دفع سموم و تنظیم چربی خون بهبود میبخشند.

بهترین میوه‌ها و سبزیجات برای کبد چرب عبارتند از:
• توت ها: بلوبری، تمشک، توت قرمز، شاه توت
• مرکبات: گریپ فروت، نارنگی، پرتقال، لیمو
• سبزیجات برگ سبز تیره: اسفناج، بروکلی، گل کلم، جعفری
• سبزیجات رنگی: فلفل دلمه رنگی، هویج، چغندر

نقش غلات کامل در بهبود کبد چرب

غلات کامل مانند جو دوسر، برنج قهوه‌ای، گندم کامل و چاودار از مهم‌ترین مواد غذایی مفید در رژیم‌ کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) هستند. این گروه غذایی سرشار از فیبر محلول و نامحلول، ویتامین‌های گروه B (به‌ویژه B۱، B۳، B۶ و فولات) و  مواد معدنی مانند منیزیم، روی و آهن هستند. استفاده از غلات کامل در رژیم غذایی از طریق روش های زیر به شما کمک میکند:

• با کاهش جذب قند و بهبود حساسیت به انسولین، به کاهش تجمع چربی در کبد کمک می‌کند.
• ترکیبات زیست‌فعال موجود در سبوس، اثرات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی دارند.
• رژیم‌های غنی از غلات سبوس دار با کاهش تری گلیسرید، LDL و آنزیم های کبدی مانند ALT و AST مرتبط هستند.

پروتئین‌های کم چرب

دریافت پروتئین کافی در رژیم غذایی بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) برای حفظ توده عضلانی، تنظیم متابولیسم پایه و کاهش چربی احشایی بسیار ضروری است. در این میان، انتخاب منابع پروتئینی کم چرب و ضدالتهاب اهمیت بالایی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد رژیم هایی با پروتئین کافی و چربی کم در مقایسه با رژیم های پرکربوهیدرات باعث کاهش آنزیم‌های کبدی ALT و AST و همچنین و کاهش چربی کبد در تصویر‌برداری MRI یا FibroScan میشوند. منابع پروتئینی مفید برای کبد چرب عبارتند از:

• ماهی‌های چرب
• مرغ بدون پوست
• حبوبات
• سویا
• گوشت بوقلمون

چربی‌های سالم

انتخاب نوع چربی مصرفی در درمان و کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) نقش کلیدی دارد. برخلاف چربی‌های اشباع که التهاب و استئاتوز را تشدید می‌کنند، برخی چربی‌های سالم می‌توانند از پیشرفت کبد چرب جلوگیری کنند و حتی باعث بهبود پارامترهای بیوشیمیایی خون شوند. روغن‌های مفید برای سلامت کبد شامل موارد زیر میشوند:

• روغن زیتون فرابکر
• روغن کانولا 
• بذر کتان
• بادام، فندق و گردو
• آووکادو

یکی از ساده ترین و مؤثرترین راه‌های کمک به سلامت کبد، جایگزینی نوشیدنی‌های مضر مثل نوشابه ها با نوشیدنی‌های گیاهی سرشار از پلی فنول و آنتی اکسیدان است که در ادامه برای شما آورده شده:

چای سبز

چای سبز سرشار از کاتچین‌ها، به‌ویژه EGCG (اپی‌گالوکاتچین گالات) است. مطالعات بالینی نشان میدهند که مصرف منظم چای سبز می‌تواند متابولیسم چربی‌ها را افزایش داده، حساسیت به انسولین را بهبود بخشیده و استئاتوز کبدی (تجمع چربی در کبد) را کاهش دهد.

دمنوش گل گاوزبان و بادرنجبویه

این دمنوش دارای اثر آرام بخش و ضد استرس است و به کاهش کورتیزول مزمن که در اختلالات متابولیک نقش دارد کمک میکند.

دمنوش زنجبیل و دارچین

این دمنوش دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی است و بهبود حساسیت به انسولین کمک میکند. علاوه بر این در کاهش قند خون و جلوگیری از مقاومت به انسولین مفید است.

دمنوش خار مریم

خارمریم حاوی سیلیمارین است که یک ترکیب مؤثر در محافظت از کبد میباشد. خارمریم از شناخته شده ترین ترکیبات برای کمک به درمان کبد چرب است. خارمریم به به ترمیم بافت کبدی و کاهش آنزیم‌های ALT و AST هم کمک میکند.

کاسنی

کاسنی سرشار از پلی فنول‌ها، فلاونوئیدها، و ترکیباتی مانند اینولین (نوعی فیبر پری بیوتیک) است. این مواد به روش های مختلف از جمله کاهش استرس اکسیداتیو و مهار سیتوکین‌های التهابی مانند TNF-α و IL-۶ به عملکرد کبد کمک می‌کنند. کاسنی همچنین به محافظت از سلول‌های کبدی در برابر آسیب ناشی از چربی تجمع یافته میپردازد. کاسنی به کاهش سطح آنزیم های کبدی و تری گلیسرید هم کمک میکند.

در نظر داشته باشید که مصرف بیش از اندازه هرکدام از مواد گفته شده میتواند بار کبدی را افزایش دهد. از این رو قبل از مصرف هرکدام با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.