غذاهای مضر برای کبد چرب

محمدحسن میعادفر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۰۳ آذر ۱۴۰۳

کبد چرب یکی از بیماری‌های شایع امروزی است که به دلیل سبک زندگی نادرست و رژیم غذایی نامناسب در بسیاری از افراد ایجاد می‌شود. اگرچه در مراحل اولیه این بیماری قابل درمان است، اما تأخیر در درمان می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تر مانند نارسایی کبد و یا نیاز به پیوند کبد شود.
اگر به کبد چرب مبتلا هستید، اصلاح رژیم غذایی یکی از اولین و مؤثرترین اقدامات درمانی برای کبد چرب است. از این رو اجتناب از مصرف برخی غذاها که به بدتر شدن وضعیت کبد چرب کمک می‌کنند، ضروری است. در ادامه لیست غذاهای مضر برای کبد چرب را مشاهده میکنید.

سیب زمینی سرخ کرده سرشار از چربی‌های ناسالم و کالری بالا است. زمانی که کبد شما دچار چربی اضافی شده باشد، توانایی تجزیه این چربی‌ها کاهش می‌یابد. در نتیجه، مصرف سیب‌ زمینی سرخ‌کرده باعث وارد شدن فشار اضافی به کبد می‌شود و بیماری را تشدید می‌کند. به طور کلی مصرف سیب‌زمینی سرخ‌کرده باعث کاهش توانایی کبد در شکستن و استفاده از چربی‌ها می‌شود. این امر منجر به تجمع بیشتر چربی و بدتر شدن وضعیت کبد چرب می‌گردد. در صورت ادامه این روند، خطر بروز مشکلات حادتر مانند نارسایی کبدی افزایش پیدا می‌کند.
بعلاوه روغن‌های مورد استفاده برای سرخ کردن، به‌ویژه در دمای بالا، حاوی چربی‌های ترانس و اسیدهای چرب اشباع هستند که از عوامل اصلی افزایش التهاب مزمن در بدن محسوب می‌شوند.  التهاب مزمن، فرآیند تخریب سلول‌های کبدی را تسریع کرده و می‌تواند کبد را به سمت مشکلات جدی‌تر مانند فیبروز و سیروز کبدی هدایت کند.

اگر از طرفداران سیب‌زمینی هستید، به جای حذف کامل آن، می‌توانید از روش‌های سالم‌تری برای مصرف این ماده غذایی استفاده کنید:
سیب‌زمینی تنوری: با استفاده از کمی روغن زیتون و ادویه‌ها در فر بپزید. این روش باعث حفظ مواد مغذی و کاهش چربی مضر می‌شود.
سیب‌زمینی آب‌پز یا بخارپز: روشی سالم و کم‌چرب که به کبد شما کمک می‌کند بدون فشار اضافه مواد مغذی دریافت کند.
پوره سیب‌زمینی: با کمی شیر کم‌چرب و ادویه می‌توانید یک غذای خوشمزه و سالم تهیه کنید.

پیتزا یکی از غذاهای پرطرفدار است، اما برای افرادی که به کبد چرب مبتلا هستند، مصرف آن می‌تواند مضر باشد. دلیل اصلی این موضوع، وجود مقادیر زیادی چربی اشباع و چربی ترانس در ترکیبات پیتزا است. این نوع چربی‌ها فشار زیادی بر کبد وارد کرده و روند درمان را دشوارتر می‌کنند.
مواد اصلی پیتزا مانند پنیر پرچرب، گوشت‌های فرآوری‌شده (مثل سوسیس، کالباس و پپرونی) و خمیر تهیه‌شده با روغن‌های سرشار از چربی اشباع هستند. این مواد غذایی حاوی مقدار زیادی سدیم و نگهدارنده‌های شیمیایی نیز می‌باشند. مصرف این مواد علاوه بر افزایش بار چربی کبد، می‌تواند منجر به التهاب و آسیب بیشتر به این اندام حیاتی شود.
بعلاوه اینکه پیتزا یک غذای پرکالری است که با افزایش وزن و چاقی ارتباط مستقیم دارد. همانطور که میدانید کالری بالا باعث افزایش وزن، افزایش مقاومت به انسولین و تجمع چربی در کبد می‌شود، که هر دو عامل مهمی در پیشرفت کبد چرب هستند.

همبرگر به دلیل چربی اشباع بالا، تولید چربی ترانس در فرآیند سرخ شدن و گاها استفاده از پنیرهای پرچرب، برای افراد مبتلا به کبد چرب مضر است. این غذا فشار زیادی به کبد وارد کرده و باعث افزایش التهاب و تجمع چربی در سلول‌های کبدی می‌شود.
همبرگر یک غذای پرکالری است که مصرف آن می‌تواند به افزایش وزن و چاقی شکمی منجر شود. چاقی، به‌ویژه چاقی شکمی، یکی از عوامل اصلی پیشرفت کبد چرب و مقاومت به انسولین است که هر دو شرایط کبد را بدتر می‌کنند.

اگر به دنبال درمان کبد چرب هستید، بهتر است مصرف همبرگر را به‌طور کامل حذف کنید یا آن را به روشی سالم‌تر و با مواد جایگزین مناسب تهیه نمایید. به طور مثال:
• به جای گوشت قرمز چرب، از گوشت‌های کم‌چرب (مانند مرغ یا بوقلمون) یا گزینه‌های گیاهی مانند برگرهای تهیه‌شده از سویا و عدس استفاده کنید.
• همبرگر خود را گریل کنید یا در فر بپزید تا از روغن زیاد در آن استفاده نکنید.
• از افزودن پنیرهای فرآوری‌شده و پرچرب خودداری کنید.
• همبرگر خود را با سبزیجات تازه مثل کاهو، گوجه‌فرنگی و خیار تزئین کنید.
•  از نان‌های سبوسدار به جای نان سفید استفاده کنید تا شاخص گلیسمی وعده غذایی کاهش یابد.

خامه سرشار از چربی‌های اشباع است که مصرف بیش‌ازحد چربی اشباع موجب تجمع چربی در سلول‌های کبدی می‌شود و عملکرد کبد را مختل می‌کند. این وضعیت می‌تواند منجر به تشدید التهاب و آسیب به بافت کبد گردد. بعلاوه اینکه خامه به دلیل چربی بالا، کالری زیادی به بدن می‌رساند. وقتی بدن کالری زیادی از مواد غذایی دریافت می‌کند، نیازی به استفاده از ذخایر چربی خود ندارد. این موضوع باعث می‌شود چربی اضافی در بدن و به‌ویژه در کبد تجمع یابد، که روند بهبودی کبد چرب را مختل می‌کند.
خامه قنادی علاوه بر چربی، قند بالایی هم دارد. ترکیب چربی و قند نه‌تنها باعث افزایش التهاب در بدن می‌شود، بلکه سطح انسولین را نیز بالا می‌برد. این شرایط می‌تواند مقاومت به انسولین و تجمع چربی در کبد را تشدید کند، که از عوامل اصلی پیشرفت کبد چرب محسوب می‌شوند.

کره، مانند بسیاری از چربی‌های حیوانی، سرشار از چربی‌های اشباع است که مصرف آن می‌تواند برای افراد مبتلا به کبد چرب مضر باشد. این ماده غذایی باعث افزایش فشار بر کبد می‌شود و روند بهبود این بیماری را دشوارتر می‌کند.
استفاده از جایگزین‌های سالم مانند روغن زیتون یا روغن آووکادو می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود عملکرد کبد کمک کند. برای حفظ سلامت کبد، همواره از مصرف چربی‌های ناسالم پرهیز کرده و به گزینه‌های طبیعی و مفید روی آورید.

کیک، شیرینی، کلوچه و سایر غذاهای اینچنینی هم برای کبد چرب مضر هستند. این غذاها علاوه بر اینکه حاوی مقدار زیادی قند ساده هستند، در تهیه آنها از چربی های جامد هم استفاده شده که ضرر آنها را برای کبد بیشتر میکند. در افراد سالم توصیه میکنیم که حداکثر ۵% از کالری دریافتی شما باید از کربوهیدرات های ساده باشد که در افراد مبتلا به کبد چرب همین میزان هم توصیه نمیشود. بجای استفاده از این ترکیبات ناسالم و مضر، از میوه های تازه استفاده کنید.

نوشابه، دلستر، آبمیوه و سایر نوشیدنی های قند دار به سرعت جذب بدن شده و موجب افزایش گلوکز خون میشوند. افزایش ناگهانی گلوکز با ترشح مقدار زیادی انسولین همراه است. انسولین قند اضافه را وارد سلول های کبد میکند و در آنجا به چربی تبدیل میشوند. از این رو استفاده از نوشیدنی های قند دار باعث میشود که انباشت چربی در کبد افزایش پیدا کرده و موجب بدتر شدن وضعیت کبد چرب میگردد. پس اگر به دنبال درمان کبد چرب هستید نباید از نوشیدنی های قندی استفاده کنید.

کله پاچه از غذاهای محبوب ایرانیست که اغلب افراد آن را دوست دارند. البته کله پاچه بسیار چرب بوده و برای افرادی که مشکلات قلبی عروقی داشته یا اینکه به کبد چرب مبتلا هستند اصلا غذای مناسبی نیست. اگر کبد شما چرب شده باید در مصرف کله پاچه احتیاط کنید و مصرف آن را به زمانی که بیماری شما کاملا بهبود پیدا کرد موکول کنید.

ترکیبات که در کوکو یا کتلت استفاده میشود عموما ترکیبات مضری نیستند. مسئله‌ای که باعث میشود کوکو یا کتلت برای کبد چرب مناسب نباشد نحوه تهیه آنهاست. عموما ما ایرانی ها برای تهیه کوکو یا کتلت آنها را در مقدار زیادی روغن سرخ میکنیم و روغن زیادی جذب آنها میشود. این میزان چربی برای افرادی که بیماری کبدی دارند مناسب نیست و طبیعتا نباید استفاده شود. اگر تمایل به مصرف کوکو یا کتلت در برنامه غذایی خودتان داشته باشید باید آنها را با روغن بسیار کم تهیه کرده یا از دستگاه های سرخ کن بدون روغن استفاده کنید.

نوشیدنی های الکلی از جمله زیان آور ترین ترکیبات برای کبد هستند. الکل دشمن اصلی سلول های کبدی است و به تنهایی میتواند عامل بروز کبد چرب باشد. نوشیدنی های الکلی از طریق مکانیسم های مختلفی باعث تاثیر روی کبد و چرب‌تر شدن آن میشوند. از این رو افرادی که به کبد چرب مبتلا هستند باید جدا از مصرف انواع نوشیدنی های الکلی خودداری کنند. نه‌تنها افراد مبتلا به کبد چرب، بلکه افراد سالم هم اگر به فکر سلامتی خود هستند نباید از نوشیدنی های الکلی استفاده کنند.

دل، جگر و سایر اعما و احشا حاوی چربی بسیار زیادی هستند و عمده این چربی ها هم از انواع اشباع است. از آنجایی که افراد مبتلا به کبد چرب نباید به مقدار زیادی از این نوع چربی ها استفاده کنند بهتر است که مصرف دل، جگر و سایر اعما و احشا را محدود کرده و صرفا در حد ماهی یکبار برای تنوع یا رفع هوس استفاده کنید.

ساندویچ های گرم عموما در روغن سرخ میشوند و جزو غذاهای سرخ شده محسوب میگردند که برای افراد مبتلا به کبد چرب مضر هستند. اما سوسیس، هات داگ، کوکتل و سایر گوشت های فراوری شده علاوه بر چربی زیادی که دارند، حاوی ترکیبات مضر دیگری از جمله نیتریت، چربی ترانس و سدیم هم هستند که مصرف زیاد این ترکیبات باعث آسیب به کبد میگردد. پس از مصرف گوشت های فراوری شده مثل مواردی که گفته شد چه به صورت خام و چه سرخ شده خودداری کنید.

انواع مربا یا مارمالاد بخاطر قند زیادی که دارد نباید جزو روتین غذایی در رژیم کبد چرب باشد. این مواد غذایی ارزش غذایی زیاده نداشته و صرفا قند زیادی را برای بدن شما فراهم میکنند. اگر تمایل به مصرف میوه ها دارید، از میوه های تازه استفاده کنید و از انواع میوه های مربا شده، کمپوت یا مارمالاد استفاده نکنید.

مصرف زیاد برنج سفید و نان بدون سبوس عامل بسیاری از مشکلات سلامت ما ایرانی ها هستند. این ترکیبات کربوهیدراته بخاطر شاخص گلیسمی بالایی که دارند به سرعت جذب بدن شده و سبب افزایش قند خون و به دنبال آن ترشح زیاد انسولین میشود و نهایتا چربی کبد افزایش پیدا میکند. اگر به بیماری کبد چرب مبتلا هستید باید مصرف برنج سفید و نان بدون سبوس را کاهش داده و آن‌ها را با برنج قهوه‌ای و نان سبوس‌دار جایگزین کنید. در نظر داشته باشید که حتی نان سبوس‌دار و برنج قهوه‌ای هم کربوهیدرات زیادی دارند و نباید در مصرف آنها زیاده روی کنید.