رژیم غذایی مناسب برای همانژیوم کبدی

محمدحسن میعادفر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۰۹ اردیبهشت ۱۴۰۴

همانژیوم کبدی (Hepatic Hemangioma) شایع ترین تومور خوش خیم کبد است که معمولاً بدون علامت باقی می‌ماند و به‌صورت اتفاقی در تصویر برداری‌ها کشف می‌شود. این تومور از تجمع حفره‌های خونی پوشیده از سلول‌های اندوتلیال تشکیل شده و شیوع آن در زنان بیش از مردان است.

شیوع همانژیوم کبدی تا ۲۰٪ جمعیت عمومی هم میتواند باشد. این ضایعات بیشتر در افراد ۳۰ تا ۵۰ ساله دیده می‌شوند. نسبت شیوع همانژیوم کبدی در زنان حدود ۴ تا ۵ برابر بیشتر از مردان است.
در بیش از ۸۰٪ موارد، همانژیوم‌های کبدی کوچکتر از ۳ سانتی‌متر بوده و هیچ گونه علامتی ندارند. این ضایعات اغلب در جریان تصویر برداری مانند سونوگرافی، سی تی اسکن یا MRI به صورت اتفاقی کشف می‌شوند.

در برخی موارد که اندازه همانژیوم افزایش می‌یابد و بیشتر از ۵ سانتی متر میشود، ممکن است علائمی چون درد مبهم یا احساس سنگینی در قسمت فوقانی راست شکم، تهوع و سیری زودرس، و در موارد نادر پارگی همانژیوم و خونریزی داخل شکمی ظاهر شود.

مطالعات مختلف نشان میدهند که شواهد قطعی مبنی بر اینکه رژیم غذایی بتواند اندازه همانژیوم را کاهش دهد یا باعث ناپدید شدن آن شود وجود ندارد. با این حال پیروی از یک رژیم غذایی سالم می‌تواند سلامت کلی کبد را ارتقاء دهد و با حفظ وزن سالم و کاهش استرس اکسیداتیو به بهبود عملکرد کبد کمک کرده و از پیشرفت بیماری های کبدی جلوگیری کند. در ادامه به طور کامل درباره رژیم غذایی مناسب برای همانژیوم کبدی صحبت میکنیم.

برای بهبود سلامت کلی کبد و کمک به کنترل علائم احتمالی همانژیوم، پیروی از رژیم غذایی سالم که بهترین آن رژیم مدیترانه ای است توصیه می‌شود. در این رژیم غذایی تاکید بر رعایت این موارد وجود دارد:

• مصرف زیاد میوه‌ها و سبزیجات تازه
• استفاده از غلات کامل و حبوبات
• مصرف مغزیجات و دانه های روغنی (گردو، بادام، پسته بدون نمک)
• انتخاب پروتئین‌های کم چرب مانند مرغ بدون پوست و ماهی
• مصرف منظم روغن زیتون بکر
• مصرف ماهی های چرب (مثل سالمون، ساردین) حداقل دو بار در هفته
• محدود کردن استفاده از گوشت قرمز و قندهای ساده

این سبک غذایی سرشار از آنتی اکسیدان‌ها و اسیدهای چرب مفید است که می‌توانند استرس اکسیداتیو را کاهش داده و التهاب سیستمیک را کنترل کنند تا نهایتا به بهبود عملکرد کبد منجر شود.

میوه‌ها و سبزیجات مفید برای همانژیوم کبدی

این میوه ها و سبزیجات با داشتن مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها و ویتامین C می‌توانند به کاهش آسیب‌های اکسیداتیو در کبد کمک کنند.

• سبزیجات برگ سبز (مثل اسفناج، کلم، کاهو، جعفری)
• سبزیجات چلیپایی (مثل بروکلی، گل کلم، کلم پیج)
• توت‌ها (توتفرنگی، بلوبری، شاه توت، توت سیاه، توت قرمز، تمشک)
• مرکبات (پرتقال، لیمو، گریپ فروت، نارنگی)
• کیوی
• انار
• پاپایا

فیبر غذایی

مصرف منابع غنی از فیبر غذایی علاوه بر کمک به کنترل وزن، نقش مهمی در تنظیم قند خون و بهبود متابولیسم کبدی دارد. فیبر غذایی را میتوانید در مواد غذایی زیر به مقدار زیاد پیدا کنید:

• میوه ها و سبزیجات تازه (سیب، موز، خیار، بادمجان، ذرت و...)
• غلات کامل (گندم کامل، برنج قهوه ای، کینوا و...)
• حبوبات (عدس، لوبیا، نخود، لپه، ماش)
• مغزیجات و دانه ها (پسته، بادام، فندق، کنجد، بذر کتان)

چربی‌های مناسب برای همانژیوم

این چربی‌ها منبع خوبی از اسیدهای چرب تک اشباع‌ و امگا-۳ هستند که می‌توانند التهاب کبدی را کاهش داد و عملکرد آن را بهبود بخشند. البته مراقب مصرف زیاد آنها باید باشید، زیرا انرژی بالایی داشته و میتوانند منجر به افزایش وزن شوند.

• روغن زیتون فرابکر
• گردو، بادام و فندق
• آووکادو
• ماهی‌های چرب (غنی از امگا-۳)

پرهیز از برخی مواد غذایی می‌تواند به حفظ سلامت کلی کبد و جلوگیری از پیشرفت بیماری های کبدی کمک بسیار زیادی کند. به ویژه اینکه، مصرف غذاهای پرچرب، شیرین و فرآوری شده می‌تواند بار اضافی بر کبد وارد کرده، عملکرد طبیعی آن را مختل  و نهایتا باعث آسیب کبد شود. در ادامه لیست مواد غذایی مضر برای بیماران همانژیوم کبدی آورده شده است:

چربی‌های اشباع شده

مصرف زیاد این چربی‌ها با افزایش التهاب و استرس اکسیداتیو در کبد و افت عملکرد آن همراه است.

• کره
• خامه
• دنبه و چربی‌های حیوانی
• مارگارین
• روغن جامد گیاهی

قندهای ساده

قندهای ساده می‌توانند سبب افزایش چربی کبد و خطر ابتلا به کبد چرب غیرالکلی شوند.

• نوشابه‌های گازدار
• آبمیوه‌های صنعتی
• شیرینیجات و دسرهای شیرین
• کیک و کلوچه
• قند و شکر
• شکلات و آبنبات

غذاهای فرآوری شده

این گروه غذایی معمولاً سرشار از نمک، چربی‌های ترانس و مواد افزودنی مضر هستند که می‌توانند باعث آسیب به بافت کبد شوند.

• سوسیس و کالباس
• چیپس و پفک
• اسنک‌های شور
• غذاهای آماده و نیمه‌آماده
• فست فود ها

الکل

مصرف الکل، حتی در مقادیر کم، می‌تواند اثرات مخربی بر بافت کبدی داشته باشد و وضعیت همانژیوم یا سایر آسیب‌های کبدی را تشدید کند. در بیماران دارای اختلالات کبدی، مصرف الکل باید به طور کامل قطع شود.

در سال‌های اخیر، مطالعات زیادی روی برخی ترکیبات طبیعی با خواص ضدالتهابی انجام شده که نتایج امیدوار کننده‌ای را در زمینه مهار رشد همانژیوم کبدی نشان داده‌ اند. با این حال، هنوز نمیتوان به طور قطعی استفاده از این ترکیبات را برای درمان همانژیوم کبد در نظر گرفت. در ادامه مهم ترین ترکیبات بررسی شده که دارای اثرات مفید برای درمان همانژیوم کبدی داشتند را بیان کرده ایم:

۱. کورکومین (Curcumin)

مطالعات نشان داده‌اند که کورکومین می‌تواند مسیرهای التهابی و عروقی مرتبط با رشد همانژیوم کبدی را در مدل‌های حیوانی و سلولی مهار کند. در واقع استفاده از کورکومین باعث مهار رشد سلول‌های همانژیومی و القای آپوپتوز (مرگ برنامه ریزی‌شده سلول‌ها) میشود. بهترین منبع کورکومین که در همه آشپزخانه ها یافت میشود زردچوبه است.

۲. پروآنتوسیانیدین‌ها (Proanthocyanidins)

این ترکیبات با کاهش سطح سیتوکین‌های التهابی و مهار تکثیر سلول‌های عروقی، پتانسیل مهار رشد تومورهای خوش خیم مانند همانژیوم کبد را دارند. منبع اصلی پروآنتوسیانیدین‌ در عصاره دانه انگور است.

۳. آنتوسیانین‌ها (Anthocyanins)

آنتوسیانین‌ها ترکیباتی هستند که به میوه‌ها رنگ قرمز و بنفش می‌دهند. در مدل‌های آزمایشگاهی، استفاده از آنتوسیانین ها باعث مهار رشد رگ های خونی غیرطبیعی و سلول‌های تومور میشود. آنتوسیانین ها همچنین دارای قدرت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی بسیار قوی هستند. بلوبری، شاه توت، کرن بری، گیلاس و سایر میوه های قرمز و بنفش سرشار از آنتوسیانین هستند.

۴. کاتچین‌ها (Catechins)

کاتچین‌ها به‌خصوص در ترکیب با ویتامین C و آمینو اسیدها، اثربخشی موثری در مهار رشد همانژیوم‌ها را دارند. کاتچین ها به طور بالقوه دارای خاصیت ضد تومور، آنتی اکسیدانی و تقویت کنندگی سیستم ایمنی هستند. با این حال نیاز به مطالعات بیشتری درباره تاثیر آنها در درمان همانژیوم کبدی است. منبع اصلی کاتچین در رژیم غذایی چای سبز است.

۵. امگا-۳ (Omega-۳)

امگا ۳ یک ترکیب ضد التهاب شناخته شده است. مصرف امگا-۳ میتواند به کاهش التهاب مزمن و کاهش فعالیت برخی مسیرهای سلولی مرتبط با رشد تومور کمک کند. با این حال، تأثیر مستقیم آن بر همانژیوم کبد هنوز اثبات نشده است. اما میتوان از آن برای کاهش التهاب استفاده کرد. روغن ماهی و ماهی های چرب بهترین منبع امگا ۳ هستند.

به‌طور کلی، تاکنون رژیم غذایی خاص یا معجزه آسایی برای درمان همانژیوم کبدی شناخته نشده است. اما پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و سالم که سرشار از مواد غذایی تازه، گیاهی و کم چرب باشد، می‌تواند نقش مؤثری در بهبود عملکرد عمومی کبد، کاهش التهاب مزمن، کنترل علائم گوارشی مرتبط با همانژیوم‌ کبدی و پیشگیری از بروز سایر اختلالات کبدی داشته باشد.