برای کاهش اوره چه بخوریم؟

محمدحسن میعادفر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۰۸ مرداد ۱۴۰۴

اوره (Urea) یک ترکیب نیتروژن دار است که به‌عنوان محصول نهایی تجزیه پروتئین‌ها در کبد تولید می‌شود. این ماده از طریق جریان خون به کلیه ها منتقل می‌شود و در ادرار دفع می‌گردد. وقتی سطح اوره در خون از حد طبیعی بالاتر می‌رود، به آن هیپراورمی یا افزایش اوره خون گفته می‌شود. میزان طبیعی اوره خون در بزرگسالان بین ۷ تا ۲۰ میلی‌گرم در دسی لیتر (mg/dL) است. البته این مقدار بسته به سن، جنس، وضعیت تغذیه و عملکرد کلیوی ممکن است کمی متفاوت باشد.

دلایل افزایش اوره خون معمولاً یکی از موارد زیر است:
• کاهش عملکرد کلیه (مانند نارسایی مزمن کلیوی یا آسیب حاد کلیه)
• مصرف بیش از حد پروتئین در رژیم غذایی
• کم آبی بدن (دهیدراسیون)
• خون ریزی دستگاه گوارش
• تب، سوختگی یا عفونت‌های شدید
• مصرف برخی داروهای خاص
• انسداد ادراری

اگر سطح اوره برای مدت طولانی بالا بماند و درمان نشود، ممکن است عوارض خطرناکی برای سلامتی به‌دنبال داشته باشد، از جمله:
۱. آسیب به کلیه‌ها و از کار افتادگی کلیه
۲. اختلال در تعادل الکترولیت‌ها و خطرات ناشی از آن مثل سکته قلبی
۳. خستگی، تهوع و سردرگمی ذهنی
۴. افزایش فشار خون
۵. اسیدوز بدن
۶. درد مفاصل
۷. خارش پوست

تغذیه و رژیم غذایی نقش بسیار موثری در کاهش سطح اوره خون دارد. در ادامه به این سوال که برای کاهش اوره چه بخوریم؟ پاسخ میدهیم.

رژیم غذایی نقش کلیدی در تنظیم سطح اوره خون دارد. تاثیر رژیم غذایی به‌ویژه در افرادی که دچار کاهش عملکرد کلیه شده اند پررنگ تر است. انتخاب درست غذا می‌تواند به بدن کمک کند تا تولید اوره را کاهش داده و به کلیه‌ها در دفع آن کمک کند. در ادامه مواد غذایی مفید برای کاهش اوره برای شما نوشته شده است:

۱. سبزیجات غیر نشاسته ای

سبزیجات غیر نشاسته ای فیبر بالا و پروتئین بسیار کمی دارند و بار متابولیکی زیادی بر کلیه وارد نمی‌کنند. علاوه بر این سرشار از آنتی اکسیدان، ویتامین ها و مواد معدنی مفید برای بدن هستند. سبزیجات غیر نشاسته ای به دفع بهتر سموم از طریق دستگاه گوارش هم کمک می‌کنند. از جمله این سبزیجات میتوان به موارد زیر اشاره کرد.

• کدو سبز
• کاهو
• کلم
• اسفناج
• مارچوبه
• جعفری
• پیاز
• سیر
• بادمجان
• خیار
• فلفل دلمه

به این نکته توجه داشته باشید که اگر دچار بیماری نارسایی کلیه هستید، باید از سبزیجاتی که پتاسیم کمتری دارند استفاده کنید.

۲. میوه های تازه

میوه‌ها سرشار از آنتی اکسیدان و ویتامین های مختلفی هستند که به کاهش التهاب و بهبود عملکرد کلیه کمک می‌کنند. برخی میوه ها مانند سیب دارای پکتین هستند که به پاکسازی مواد زائد از طریق دستگاه گوارش هم کمک می‌کند. میوه های زیر بیشترین کمک را به کاهش اوره میکنند.

• سیب
• انار
• آلبالو
• گیلاس
• هندوانه
• انگور قرمز

در نظر داشته باشید که میوه ها، همانند سبزیجات پتاسیم زیادی دارند و در افراد دچار نارسایی کلیه باید سطح پتاسیم به دقت کنترل شود تا باعث بروز مشکل نگردد.

۳. چربی های سالم

چربی‌های سالم بدون آن‌که باعث تولید نیتروژن و در نتیجه اوره شوند انرژی مورد نیاز بدن شما را تامین میکنند. در رژیم غذایی برای کاهش اوره، چربی های سالم جایگزین مناسبی برای مواد غذایی حاوی پروتئین محسوب می‌شوند. موارد زیر جزو چربی های مفیدی هستند که تاثیر منفی روی عملکرد کلیه ندارند.

• روغن زیتون
• روغن کانولا
• آووکادو

۴. مایعات

نوشیدن آب کافی نقش بسیار مهمی در رقیق کردن اوره و دفع آن از کلیه دارد. کم آبی یکی از عوامل اصلی افزایش اوره خون است. همواره سعی کنید در طول روز آب کافی بنوشید. میتوانید به آب کمی آبلیموی تازه یا آب نارنج هم اضافه کنید تا طعم بهتری داشته باشید. برخی دمنوش ها مثل دمنوش چای سبز یا دمنوش نعنا هم میتوانند به تامین آب مورد نیاز بدن کمک کنند.

هنگامی که سطح اوره خون افزایش می‌یابد، یکی از مهم ترین اقدامات در رژیم غذایی، کاهش مصرف غذاهایی است که باعث تولید بیش از حد نیتروژن در بدن می‌شوند؛ چراکه نیتروژن حاصل از تجزیه پروتئین‌ها در نهایت به اوره تبدیل شده و بار اضافی بر کلیه‌ها وارد می‌کند. مهم ترین مواد غذایی که در رژیم افراد با اوره بالا باید محدود یا حذف شوند در ادامه آورده شده است:

۱. پروتئین های حیوانی

پروتئین های حیوانی به ویژه گوشت قرمز دارای مقادیر بالای پورین و نیتروژن هستند که بعد از تجزیه در کبد به اوره تبدیل می‌شوند. مصرف زیاد این مواد می‌تواند سطح اوره خون را افزایش دهد.

• گوشت قرمز
• ماهی و غذاهای دریایی
• مرغ و ماکیان
• دل، جگر، قلوه

۲. حبوبات

حبوبات گرچه گیاهی هستند و فیبر بالایی دارند، اما مصرف زیاد آنها زمانی که سطح اوره بسیار بالا باشد میتواند باعث افزایش بار پروتئینی و نیتروژنی شود. در موارد خفیف، می‌توان حبوبات را به مقدار محدود و با آماده سازی مناسب مصرف کرد.

• عدس
• لوبیا
• نخود
• لپه
• سویا
• باقالی

۳. مواد غذایی پرنمک و فرآوری شده

مصرف نمک زیاد باعث احتباس آب و فشار بیشتر بر کلیه‌ها می‌شود، که می‌تواند دفع اوره را مختل کند و فشار خون را نیز افزایش دهد. غذاهای فراوری شده هم عمدتا حاوی سدیم بالایی هستند که منجر به احتباس آب میشود.

• سوسیس و کالباس
• چیپس و پفک
• غذاهای کنسروی
• ترشیجات و شورها

۴. شکر و قندهای ساده

مصرف زیاد قندهای ساده با افزایش التهاب و مقاومت انسولینی می‌توانند عملکرد کلیه را تضعیف کرده و فرآیند دفع اوره را مختل سازند. تا حد امکان از مصرف آبمیوه های صنعتی، نوشابه ها، کیک، شیرینی، شکلات، کلوچه و... خودداری کنید.