چه حبوباتی برای کلیه مضر هستند؟

محمدحسن میعادفر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۱۸ اسفند ۱۴۰۳

حبوبات منابع عالی پروتئین گیاهی، فیبر، مواد معدنی و ویتامین‌های مختلف هستند، اما برخی از آنها دارای پتاسیم، فسفر و پروتئین بالا بوده که ممکن است برای افراد با مشکلات کلیوی مضر باشند. در افراد سالم کلیه ها وظیفه خود در جهت تنظیم پتاسیم، فسفر و متابولیت های پروتئین را به خوبی انجام داده و در نتیجه دریافت اضافه این مواد مشکلی ایجاد نمیکند. اما در نارسایی کلیه به علت افت عملکرد کلیه، دریافت بیش از حد این ترکیبات باعث تجمع آن‌ها در بدن شده و برایتان مشکل ساز میشود. میزان مصرف حبوبات و نوع آن باید بر اساس شدت نارسایی کلیوی تنظیم شود. در ادامه لیست حبوباتی که برای کلیه مضر هستند برای شما آورده شده است. البته گفتن این نکته خالی از لطف نیست که اگر مقدار پتاسیم، فسفر و پروتئین حبوبات را به دقت محاسبه کنید و در چهارچوب میزان مجاز دریافتی مصرف کنید مشکلی برای شما ایجاد نخواهد شد.

مصرف حبوبات از جهت محتوای پتاسیم و فسفر آن‌ها در رژیم بیماری کلیوی اهمیت دارد. مجموع دریافت روزانه فسفر از همه غذاها باید حدودا کمتر از ۱۰۰۰ میلی گرم و پتاسیم کمتر از ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی گرم در روز باشد.

۱. سویا

هر نصف لیوان آجیل سویا حاوی حدود ۳۵۶ میلی‌گرم فسفر و ۱۵۰۰ میلی‌گرم پتاسیم است. این میزان پتاسیم بسیار بالاست و می‌تواند باعث افزایش بیش‌ از حد پتاسیم خون (هایپرکالمی) شود، که برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی بسیار خطرناک است. بنابراین، مصرف آجیل سویا در بیماران کلیوی به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

۲. عدس پخته شده

هر نصف لیوان عدس پخته‌ شده حاوی حدود ۳۶۵ میلی‌گرم پتاسیم و ۱۸۰ میلی‌گرم فسفر است. این مقدار می‌تواند بخش قابل‌ توجهی از نیاز روزانه بدن به این مواد معدنی را تأمین کند. با این حال، افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی باید مصرف آن را با دقت مدیریت کنند تا از افزایش بیش‌ ازحد پتاسیم و فسفر در خون جلوگیری شود.

۳. لوبیا سفید

هر نصف لیوان لوبیا سفید پخته حاوی حدود ۵۶۰ میلی‌گرم پتاسیم و ۱۱۵ میلی‌گرم فسفر است. این مقدار پتاسیم نسبتاً بالا محسوب شده و می‌تواند در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی باعث افزایش سطح پتاسیم خون (هایپرکالمی) شود. بنابراین، مصرف لوبیا سفید هم در رژیم کلیوی توصیه نمی‌شود یا در صورت مصرف، باید مقدار آن به‌ دقت کنترل شده باشد.

۴. لوبیا قرمز

هر نصف لیوان لوبیا قرمز پخته حاوی ۱۴۰ میلی‌گرم فسفر و ۴۰۰ میلی‌گرم پتاسیم است. این مقدار باعث می‌شود لوبیا قرمز یک منبع غنی از فسفر و پتاسیم باشد. در نتیجه، مصرف آن در رژیم بیماران کلیوی باید به‌دقت کنترل شود تا از افزایش سطح این مواد در خون و بروز عوارض کلیوی جلوگیری شود.

۵. نخود

نخود یکی دیگر از حبوبات پر فسفر و پتاسیم است که مصرف آن در نارسایی کلیه باید با احتیاط صورت گیرد. هر نصف لیوان نخود پخته حاوی ۱۷۰ میلی‌گرم فسفر و ۲۹۰ میلی‌گرم پتاسیم است. میزان فسفر موجود در نخود حتی از برخی لبنیات هم بیشتر است و می‌تواند تعادل مواد معدنی در بیماران کلیوی را برهم بزند. بنابراین، مصرف آن بدون محاسبه دقیق فسفر و پتاسیم توصیه نمی‌شود.

۶. لپه

لپه در مقایسه با سایر حبوبات فسفر کمتری دارد، اما همچنان پتاسیم بالایی دارد. هر نصف لیوان لپه پخته حاوی ۳۶۰ میلی‌گرم پتاسیم و حدود ۱۰۰ میلی‌گرم فسفر است. این میزان پتاسیم می‌تواند تعادل الکترولیت‌ها را در افراد مبتلا به نارسایی کلیه برهم بزند. به همین دلیل، مصرف لپه در این بیماران توصیه نمی‌شود، مگر با محاسبه دقیق مقدار آن در رژیم غذایی.

۷. لوبیا چیتی

لوبیا چیتی نیز مانند سایر حبوبات، پتاسیم و فسفر بالایی دارد. هر نصف لیوان لوبیا چیتی پخته حاوی ۱۵۰ میلی‌گرم فسفر و ۴۳۵ میلی‌گرم پتاسیم است. این مقدار فسفر و پتاسیم می‌تواند تعادل مواد معدنی در بدن بیماران کلیوی را مختل کند و فشار مضاعفی به کلیه‌ها وارد نماید. به همین دلیل، مصرف لوبیا چیتی در رژیم بیماران مبتلا به نارسایی کلیه توصیه نمی‌شود.

۸. لوبیا چشم بلبلی

لوبیا چشم بلبلی یا لوبیا چشم سیاه به دلیل داشتن ۱۵۶ میلی‌گرم فسفر و ۲۸۰ میلی‌گرم پتاسیم در هر نصف لیوان پخته، جزو حبوبات مضر برای کلیه محسوب می‌شود و نباید در رژیم غذایی بیماران کلیوی گنجانده شود. مصرف آن بدون محاسبه دقیق میزان پتاسیم و فسفر می‌تواند به مشکلات کلیوی دامن بزند.

۹. ماش

ماش در مقایسه با سایر حبوبات، پتاسیم و فسفر کمتری دارد و می‌تواند گزینه مناسب‌ تری برای بیماران کلیوی باشد. هر نصف لیوان ماش پخته حدود ۲۶۵ میلی‌گرم پتاسیم و ۹۹ میلی‌گرم فسفر دارد. با این حال، مصرف آن همچنان باید با دقت و محاسبه میزان پتاسیم، فسفر و پروتئین دریافتی در رژیم غذایی کلیوی کنترل شود تا از بروز مشکلات کلیوی جلوگیری گردد.

با وجود اینکه مصرف حبوبات به طور کلی در رژیم غذایی نارسایی کلیه توصیه نمی‌شود، اما در صورتی که میزان پروتئین، فسفر و پتاسیم آن‌ها به دقت محاسبه شود، می‌توانند در مقدار کم و تحت نظر مشاور یا متخصص تغذیه در رژیم غذایی گنجانده شوند. این کار می‌تواند به مدیریت بهتر بیماری کلیوی کمک کند، البته باید به دقت نظارت شود تا از بروز مشکلات اضافی جلوگیری شود. خیساندن و پختن کامل حبوبات در آب زیاد و دور ریختن آب آن میتواند به کاهش فسفر و پتاسیم آن‌ها کمک کند اما بازهم باید مقدار دریافت آن کنترل شده باشد.