رژیم غذایی برای بیماران کلیوی

محمدحسن میعادفر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۰۹ مهر ۱۴۰۳

نارسایی کلیه نوعی بیماری مزمن است که در آن سلول‌های تصفیه‌گر کلیه، به نام نفرون‌، به دلایل مختلفی مانند فشار خون بالا، دیابت، التهاب کلیه (گلومرولونفریت) و... دچار آسیب می‌شوند و به تدریج از بین می‌روند. با کاهش تعداد نفرون‌ها، جریان خون به نفرون‌های باقی‌مانده افزایش پیدا می‌کند تا عملکرد کلیه جبران شود، اما این وضعیت فشار زیادی به این سلول‌ها وارد کرده و در نهایت باعث فرسایش آنها شده تا نهایتا این سلول ها نیز از بین میروند.

به همین دلیل، داشتن یک رژیم غذایی مناسب برای بیماران کلیوی از اهمیت بالایی برخوردار است تا فشار اضافی روی کلیه‌ها کاهش یابد و به محافظت از نفرون‌های سالم کمک کند. بیماری کلیوی مراحل مختلفی دارد و با پیشرفت هر مرحله، عملکرد کلیه‌ها کمتر می‌شود. در نتیجه، رژیم غذایی باید متناسب با وضعیت بیمار محدودتر و دقیق‌تر تنظیم شود. در صورتی که رژیم غذایی مناسب رعایت نشود، خطر ابتلا به نارسایی کلیه بیشتر می‌شود و در نهایت بیمار ممکن است دیالیز و پیوند کلیه نیاز پیدا کند.

بیماری مزمن کلیه (CKD) دارای پنج مرحله یا استیج مختلف است که هر کدام بر اساس میزان کاهش عملکرد کلیه‌ها (GFR یا فیلتراسیون گلومرولی) طبقه‌بندی می‌شوند. میزان GFR نشان می‌دهد که کلیه‌ها چقدر خوب خون را تصفیه می‌کنند و برای هر مرحله، برنامه درمانی و رژیم غذایی متفاوتی توصیه می‌شود. به همین دلیل، آگاهی از مراحل مختلف بیماری کلیوی می‌تواند به بیماران کمک کند تا با مشورت متخصص تغذیه، مدیریت بهتری بر رژیم غذایی و درمان خود داشته باشند.

اختلال در الکترولیت ها (فسفر، سدیم، پتاسیم و...) و افزایش اوره و کراتینین معمولا از استیج ۳ به بعد رخ میدهد و در استیج ۱ و ۲ معمولا دفع خون یا دفع پروتئین از ادرار دیده میشود. اینکه در کدام مرحله از بیماری کلیوی قرار دارید معمولا در برگه آزمایش نوشته میشود و یا با بررسی کراتین و اوره خون میتوان آن را مشخص کرد.

مرحله یا استیج ۱

عملکرد کلیه: ۹۰ تا ۱۰۰%
ویژگی‌ها: آسیب کلیه در این مرحله بسیار خفیف است و عملکرد کلیه تقریباً طبیعی می‌باشد. افراد در این مرحله معمولاً هیچ علائمی از بیماری را تجربه نمی‌کنند و ممکن است حتی از وجود مشکل کلیوی بی‌خبر باشند. آزمایش‌های خون ممکن است نشانه‌هایی از آسیب کلیوی را نشان دهند، اما هنوز عملکرد کلیه به‌طور کلی خوب است.
آزمایش‌ها: بررسی سطح کراتینین و اوره، و بررسی پروتئین در ادرار ممکن است در این مرحله انجام شود.

مرحله یا استیج ۲

عملکرد کلیه: ۶۰ تا ۸۹%
ویژگی‌ها: در این مرحله، آسیب به کلیه‌ها بیشتر شده و عملکرد کلیه کمی کاهش یافته است. بیماران ممکن است علائم خفیفی داشته باشند و هنوز هم بسیاری از وظایف کلیه به‌درستی انجام می‌شوند.
آزمایش‌ها: مانند مرحله ۱، آزمایش‌های خون و ادرار برای شناسایی تغییرات در عملکرد کلیه انجام می‌شود.

مرحله یا استیج ۳

عملکرد کلیه:
مرحله a یا اول: ۴۵ تا ۵۹%
مرحله b یا دوم: ۳۰ تا ۴۴%
ویژگی‌ها: در این مرحله، آسیب به کلیه‌ها قابل توجه‌تر است و بیماران ممکن است علائم بیشتری را تجربه کنند. در مرحله ۳a، عملکرد کلیه به حدود نیمی از حالت طبیعی کاهش می‌یابد. در مرحله ۳b، عملکرد کلیه به ۳۰ تا ۴۴% کاهش یافته و بیماران ممکن است با عوارضی مانند خستگی، احتباس مایعات، و اختلال در تعادل الکترولیت‌ها مواجه شوند.
آزمایش‌ها: در این مرحله، علاوه بر کراتین و اوره بررسی‌های دقیق‌تری برای تعیین سطح الکترولیت‌ها و پروتئین ادرار لازم است.

مرحله یا استیج ۴

عملکرد کلیه: ۱۵ تا ۲۹%
ویژگی‌ها: آسیب به کلیه در این مرحله شدید است و بیماران ممکن است علائم جدی‌تری مانند خستگی مفرط، تهوع، و تورم در اندام‌ها را تجربه کنند. در این مرحله، محدودیت‌های بیشتری در رژیم غذایی لازم است و نیاز به مشاوره با متخصص تغذیه بیشتر احساس می‌شود.
آزمایش‌ها: بررسی‌های مکرر و منظم برای پایش سطح الکترولیت‌ها و وضعیت کلیه‌ها ضروری است.

مرحله یا استیج ۵

عملکرد کلیه: کمتر از ۱۵%
ویژگی‌ها: در این مرحله، کلیه‌ها تقریبا به طور کامل از کار افتاده و بیماران نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه دارند. علائم شدید شامل خستگی شدید، تغییرات در ادرار، و مشکلات قلبی شایع است.
آزمایش‌ها: بررسی‌های مداوم برای مدیریت وضعیت بیمار و تصمیم‌گیری درباره درمان‌های جایگزین مانند دیالیز یا پیوند کلیه لازم است.

اگر به دنبال حفظ سلامت کلیه‌های خود هستید، توجه به رژیم غذایی بسیار حیاتی است. عدم رعایت یک رژیم مناسب می‌تواند به سرعت به آسیب سلول‌های سالم کلیه منجر شود و در نهایت ممکن است نیاز به پیوند کلیه پیدا کنید. ما به شما توصیه می‌کنیم با مشاوران تغذیه مشورت کنید تا یک برنامه غذایی متناسب با وضعیت شما طراحی شود. رژیم  غذایی نه تنها فشار را از روی کلیه‌های شما کاهش می‌دهد، بلکه به کنترل بهتر بیماری کمک کرده و کیفیت زندگی‌تان را بهبود می‌بخشد. شما میتوانید رژیم غذایی خود را از متخصصین تغذیه ما دریافت کنید و اولین قدم را به سوی سلامتی خود بردارید.

گفتیم که بیماری کلیه مراحل مختلفی دارد و در هر مرحله، عملکرد کلیه به میزان متفاوتی کاهش می‌یابد. به همین دلیل، رژیم غذایی بیماران کلیوی در هر مرحله باید متناسب با وضعیت آن‌ها تنظیم شود. در مراحل ابتدایی بیماری، محدودیت‌های غذایی بسیار کمتر است، اما هرچه آسیب به نفرون‌های کلیه بیشتر شود، نیاز به محدودیت‌های جدی‌‌تر و شدیدتری برای حفظ تعادل بدن احساس می‌شود.

یکی از نکات کلیدی در رژیم غذایی بیماران کلیوی، توجه به میزان پروتئین و انرژی دریافتی است. اگر این مقادیر به اندازه کافی نباشند، بدن برای تأمین نیازهای خود، به تجزیه ماهیچه‌ها روی می‌آورد. این فرآیند نه تنها به افزایش فشار بر کلیه‌ها منجر می‌شود، بلکه می‌تواند وضعیت سلامت عمومی بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، کاهش مصرف غذا به اندازه‌ی مصرف بیش از حد آن، می‌تواند به همان اندازه خطرناک باشد.

بسیاری از بیماران کلیوی به دلیل ترس از پیشرفت بیماری یا آسیب بیشتر، به اندازه کافی غذا نمی‌خورند و به سوء تغذیه دچار می‌شوند. ادامه این روند می‌تواند آسیب به کلیه‌ها را تشدید کند و همچنین سایر اندام‌های حیاتی، مانند قلب، را نیز در معرض خطر قرار دهد.

رژیم غذایی در مراحل ۱ و ۲ بیماری کلیه | رژیم غذایی بیماران کلیوی دفع پروتئین

در مراحل اول و دوم بیماری مزمن کلیه، با حفظ عملکرد نسبی کلیه‌ها، تمرکز بر روی مدیریت رژیم غذایی برای جلوگیری از آسیب بیشتر به این ارگان‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد. در زیر جزئیات بیشتری درباره رژیم غذایی دفع پروتئین از کلیه مناسب در این مراحل ارائه می‌شود:

محدودیت پروتئین:
در این مراحل، مقدار پروتئین دریافتی باید به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، یک گرم باشد. این به این معناست که اگر وزن شما ۷۰ کیلوگرم باشد، باید حدود ۷۰ گرم پروتئین در روز دریافت کنید. همچنین، باید نیمی از این پروتئین از منابع باکیفیت مانند گوشت و لبنیات تأمین شود. پروتئین‌های باکیفیت نه‌تنها به تأمین نیازهای بدن کمک می‌کنند، بلکه به حفظ سلامتی کلیه‌ها نیز یاری می‌رسانند. این مقدار پروتئین به اندازه‌ای است که نیازهای بدن را بدون اینکه فشار اضافی به کلیه‌ها وارد کند تامین میکند.

محدودیت سدیم:
یکی از دلایل اصلی محدود کردن سدیم، جلوگیری از افزایش فشار خون است. فشار خون بالا می‌تواند آسیب جدی به نفرون‌ها (سلول‌های کلیوی) وارد کند. در این مرحله، میزان مصرف سدیم باید کمتر از ۲۴۰۰ میلی‌گرم در روز باشد. با در نظر گرفتن این نکته که غذاهای مختلف مقدار کمی سدیم دارند و با توجه به اینکه نمک خوراکی اصلی‌ترین منبع سدیم است، به‌طور تقریبی معادل یک‌سوم قاشق چایخوری نمک در روز می‌تواند مصرف شود. البته، برای تعیین مقدار دقیق نمک، باید محاسبات بیشتری انجام شود و این مقدار ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد. میتوانید از از ادویه‌جات و طعم‌دهنده‌های طبیعی بجای نمک استفاده کنید.

توجه به بیماری‌های زمینه‌ای:
اگر بیمار، مشکلات زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی و... داشته باشد، باید محدودیت‌های غذایی مربوط به این بیماری‌ها نیز در نظر گرفته شود. هدف اصلی همواره باید حفظ سلامت کلیه‌ها باشد. با رعایت دقیق رژیم غذایی و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای، می‌توان از پیشرفت آسیب به نفرون‌های کلیه جلوگیری کرد و نیازی به محدودیت‌های شدیدتر در رژیم غذایی نخواهد بود. اگر بیماری های زمینه ای کنترل نشوند میتوانند باعث آسیب شدیدتر به کلیه گردند.

رژیم غذایی در مراحل ۳ تا ۵ بیماری کلیه | رژیم غذایی بیماران کلیوی دفع پروتئین و الکترولیت بالا

در مراحل ۳ به بعد بیماری مزمن کلیه، اختلال در عملکرد کلیه‌ها به شدت افزایش می‌یابد. در این مراحل، کلیه‌ها نمی‌توانند به‌خوبی سطح الکترولیت‌ها مانند فسفر، سدیم و پتاسیم را تنظیم کنند. به‌خصوص در مرحله ۵، کلیه‌ها به حدی دچار آسیب می‌شوند که حتی قادر به تنظیم مایعات بدن هم نیستند و مشکلاتی در دفع ادرار بروز می‌کند. به همین دلیل، محدودیت‌های غذایی در این مراحل بسیار شدیدتر از مراحل اولیه بیماری است.

محدودیت پروتئین:
در مراحل ۳ تا ۵، مقدار پروتئین دریافتی باید به ۰.۶ تا ۰.۸ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن کاهش یابد. این بدان معناست که اگر وزن شما ۷۰ کیلوگرم باشد، باید حدود ۴۲ تا ۵۶ گرم پروتئین در روز دریافت کنید. از این مقدار، حداقل نیمی از پروتئین‌ها باید از منابع باکیفیت تأمین شود تا به حفظ سلامتی کمک کند.

محدودیت الکترولیت‌ها:
در این مراحل، محدودیت‌های جدی‌تری برای الکترولیت‌ها وضع می‌شود:
• سدیم: مصرف سدیم باید به کمتر از ۲۰۰۰ میلی‌گرم در روز کاهش یابد. این محدودیت به دلیل جلوگیری از افزایش فشار خون و احتباس آب در بدن است.
• پتاسیم: میزان مصرف پتاسیم نیز باید به کمتر از ۳۰۰۰ میلی‌گرم در روز برسد، زیرا افزایش پتاسیم می‌تواند منجر به عوارض جدی قلبی شود.
• فسفر: دریافت فسفر نیز باید به کمتر از ۱۰۰۰ میلی‌گرم در روز محدود شود، چرا که افزایش سطح فسفر در بدن می‌تواند به آسیب‌های بیشتری به کلیه‌ها منجر شود.

محدودیت مایعات:
اگر بیمار دچار اِدِم (تورم در اندام‌ها به دلیل احتباس آب) یا کاهش دفع ادرار باشد، باید دریافت مایعات، از جمله آب، نیز محدود شود. در این شرایط، مصرف مایعات باید به‌گونه‌ای باشد که تنها ۵۰۰ میلی‌لیتر بیشتر از مقدار آبی که از طریق ادرار دفع می‌شود، باشد. این کار به کاهش فشار بر روی کلیه‌ها و جلوگیری از احتباس مایعات در بدن کمک می‌کند.

با رعایت این محدودیت‌ها، می‌توان به کنترل بهتر علائم بیماری و حفظ کیفیت زندگی بیماران کلیوی کمک کرد. همچنین، مشاوره منظم با پزشک و متخصص تغذیه برای تنظیم دقیق رژیم غذایی ضروری است تا از عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.

دفع پروتئین معمولا در مراحل اولیه بیماری کلیه یا برخی بیماری های حاد کلیه رخ میدهد. در نتیجه ما با توجه به اینکه چند درصد از کلیه هنوز عملکرد طبیعی خود را حفظ کرده محدودیتی بین ۰.۶ تا ۱ گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در رژیم غذایی بیماران کلیوی دفع پروتئین اعمال میکنیم. به طور مثال یک فرد ۷۰ کیلوگرمی در طول روز مجاز است بین ۴۲ تا ۷۰ گرم پروتئین از طریق غذاهای مختلف دریافت کند.

اما چه غذاهایی را باید در رژیم کم پروتئین برای بیماران کلیوی محدود کنیم؟ یا اینکه برای کم کاری کلیه چه بخوریم؟ در ادامه لیستی از غذاهای حاوی پروتئین که باید دریافت آنها در رژیم غذایی بیماران کلیوی دفع پروتئین محدود شود را مشاهده میکنید. در رژیم غذایی برای کاهش اوره و کراتینین هم باید همین محدودیت ها رعایت شود تا سطح اوره و کراتینین به تدریج کاهش پیدا کرده و سطح طبیعی یا نزدیک به آن برسند.

لبنیات

واحد های غذایی در رژیم غذایی بیماران کلیوی دفع پروتئین با واحد های غذایی برای افراد عادی متفاوت است و نباید باهم اشتباه گرفته شوند. در هر واحد از گروه لبنیات حدود ۴ گرم پروتئین وجود دارد و باید در بازه مجاز پروتئین دریافتی محاسبه شود.

• هر واحد لبنیات در رژیم غذایی دفع پروتئین از کلیه معادل نصف لیوان شیر، شیر کاکائو، ماست یا بستنی، یک چهارم لیوان پودر شیر خشک،۴ قاشق غذاخوری خامه، ۳ قاشق غذاخوری پنیر خامه ای یا نصف قوطی کبریت (۱۵ گرم) پنیر معمولی است.
• در مراحل ۳ تا ۵ بیماری کلیوی، دریافت لبنیات بخاطر میزان فسفر بالای آن محدود میشود و بین نیم تا یک واحد در روز میتوانید استفاده کنید.

گوشت ها

گوشت ها از اصلی ترین منابع تامین پروتئین در رژیم غذایی بیماران کلیوی هستند. هر واحد از گروه گوشت حدود ۷ گرم پروتئین دارد و همانند لبنیات از پروتئین های باکیفیت محسوب میشود.

• هر واحد از گروه گوشت ها معادل یک قوطی کبریت (۳۰ گرم) انواع گوشت قرمز پخته، گوشت مرغ پخته، گوشت بوقلمون پخته، گوشت بلدرچین پخته، گوشت ماهی و میگو پخته یا ۱ عدد تخم مرغ بزرگ کامل یا ۲ عدد سفیده تخم مرغ است.
• در رژیم غذایی دفع پروتئین از کلیه، پس از لبنیات بیشترین محدودیت در گروه گوشت وجود دارد.

این باور غلط که گوشت مرغ برای کلیه ضرر دارد را کنار بگذارید و از انواع گوشت ها در رژیم غذایی خود استفاده کنید. البته همانطور که گفتیم همه گوشت ها از جمله گوشت مرغ حاوی پروتئین زیادی است و نباید در مصرف آنها زیاده روی شود. اما مصرف متعادل آنها در بیماران کلیوی ضروری است و حتما باید مصرف شوند.

غلات

برخلاف تصور بسیاری از افراد، غلات هم حاوی پروتئین هستند. مقدار پروتئین غلات زیاد نیست و به ازای هر واحد تنها ۲ گرم پروتئین وجود دارد. با این حال نمیتوان حتی این ۲ گرم را نادیده گرفت و باید در زمره پروتئین مجاز در در رژیم غذایی بیماران کلیوی دفع پروتئین محاسبه شود.

• هر واحد غلات معادل ۳۰ گرم انواع نان لواش، سنگک، بربری یا لواش، ۲۰ گرم نان خشکه، ۳۰ گرم کیک یزدی، بیسکوییت یا شیرینی دانمارکی، سه چهارم لیوان غلات آماده، یک لیوان گندمک، نصف لیوان غلات پخته، ۳ قاشق غذاخوری آرد، نصف لیوان ماکارونی پخته یا ۵ قاشق غذاخوری برنج پخته است.
از آنجایی که غذای اصلی ما در فرهنگ ایرانی نان و برنج است شما میتوانید همچنان عمده انرژی خود را از طریق مصرف برنج و نان تامین کنید و نگرانی از بابت مصرف آنها نداشته باشید. اما باید میزان پروتئین دریافتی آنها را محاسبه کنید تا باعث دریافت زیاد پروتئین در شما نشود.

در برخی افراد این باور غلط وجود دارد که مصرف ماکارونی یا برنج برای بیماران کلیوی ضرر دارد. در صورتی که برنج سفید و ماکارونی ساده از جمله غلات کم پروتئین به شمار میروند و بیماران مبتلا به نارسایی کلیه میتوانند از آن‌ها در رژیم غذایی خود استفاده کنند. اما از آنجایی که در برنج و ماکارونی هم مقدار کمی پروتئین وجود دارد نباید در مصرف آن‌ها ز‌یاده روی کرد

حبوبات، مغزیجات و لوبیای سویا

حبوبات، مغزیجات و لوبیای سویا هم از جمله مواد غذایی با پروتئین بالا هستند که مقدار زیادی پروتئین برای بدن شما فراهم میکنند. هر واحد حبوبات ۸ گرم پروتئین، هر واحد مغزیجات ۷ گرم پروتئین و هر واحد لوبیای سویا ۱۴ گرم پروتئین دارد و باید میزان آن را در رژیم غذایی دفع پروتئین از کلیه محاسبه کنید.

• هر واحد حبوبات برابر نصف لیوان انواع حبوبات پخته، هر واحد مغزیجات معادل ۳۰ گرم بادام، بادام زمینی، پسته، مغز تخمه ژاپنی و فندق، ۴۵ گرم گردو، ۲۵ گرم مغز تخمه آفتابگردان، ۳۵ گرم مغز تخمه کدو یا ۲۵ گرم مغز تخمه هندوانه است. هر واحد لوبیای سویا هم معادل ۳.۵ قاشق غذاخوری یا ۲۸ گرم سویا میباشد.

* در مورد مصرف مغزیجات و دانه های روغنی در رژیم غذایی بیماران کلیوی باید توجه کنید که حتما بدون نمک باشند.
* نکته مهم دیگر درباره حبوبات، مغزیجات و لوبیای سویا این است که در مراحل ۳ به بعد بیماری کلیوی باید دریافت آنها بخاطر فسفر و پتاسم بالا به شدت محدود شود.

آیا حبوبات برای کلیه مضر است؟ در پاسخ به این سوال باید به وضعیت بیمار توجه کرد. از آنجایی که حبوبات فسفر و پتاسیم بسیار بالایی دارند اگر سطح این دو ماده معدنی در خون کنترل شده نباشد باید از مصرف آنها پرهیز کرد. در غیر اینصورت با محاسبه میزان پتاسیم و فسفر آنها میتوان مقدار کمی از آنها را در رژیم غذایی جایگزاری کرد و ضرری برای کلیه ندارند.

سبزیجات و میوه ها

سبزیجات و میوه ها هم مقدار بسیار کمی پروتئین دارند. اما همین مقدار کم را هم نمیتوان در رژیم غذایی بیماران کلیوی دفع پروتئین نادیده گرفت. هر واحد سبزیجات حدود ۱ گرم پروتئین و هر واحد از میوه ها حدود ۰.۵ گرم پروتئین دارند. مقدار پروتئین این دو گروه غذایی را در رژیم غذایی دفع پروتئین از کلیه حتما لحاظ کنید.

• هر واحد از گروه سبزیجات معادل نصف لیوان شاهی، لوبیا سبز، فلفل سبز، کلم خام، کاهو، اسفناج، ریواس، کلم، گل کلم، سبزی خوردن، پیازچه، بامیه، قارچ، باقلا سبز و... یا یک عدد خیار متوسط، یک عدد بادمجان یا کدو سبز متوسط، ۵ شاخه مارچوبه، یک عدد هویج، نصف عدد ذرت، یک عدد گوجه فرنگی، یک عدد سیب زمینی متوسط یا ۲ قاشق غذاخوری رب گوجه فرنگی است.

• هر واحد میوه هم شامل نصف لیوان زغال اخته، عصاره هلو، کمپوت یا عصاره گلابی، هندوانه، شاه توت، توت فرنگی، تمشک، گیلاس، انبه، کمپوت هلو، خربزه، گرمک یا نصف لیوان آب میوه های مختلف یا نصف لیمو، یک عدد سیب، ۱۵ حبه انگور، یک عدد هلو، ۲ عدد نارنگی، نصف عدد انار، یک عدد خرمالو، یک عدد کیوی، یک عدد شلیل، ۳ عدد خرما، ۵ عدد آلو خشک، نصف عدد موز، یک عدد گلابی، ۲ عدد ازگیل و ۳ عدد زردآلو است.

* اکثر میوه ها و سبزیجات پتاسیم بالایی دارند و در مراحل ۳ به بعد بیماری کلیوی باید محدود شوند که در ادامه به آن به طور کامل پرداخته ایم.

غذاهای مضر برای دفع پروتئین و نارسایی کلیه

با وجود اینکه انتخاب های غذایی زیادی در رژیم کلیوی وجود دارد اما برخی غذاها برای دفع پروتئین مضر است. اولین چیزی که در این زمینه باید محدود کنید سدیم است. سدیم که به مقدار زیاد در نمک خوراکی وجود دارد باعث افزایش فشار خون و افزایش فشار روی سلول های کلیه شده و نهایتا منجر به بیشتر شدن دفع پروتئین خواهد شد. غذاهای کنسروی، غذاهای فراوری شده، فست‌فود ها، سس ها و... هم حاوی سدیم بالایی هستند و جزو غذاهای مضر برای دفع پروتئین کلیه به حساب می آیند.
غذاهای سرخ شده در حرارت بالا نیز بخاطر اسید های چرب ترانسی که تولید میکنند میتوانند باعث آسیب به عروق و سلول های کلیوی شوند. از این رو باید مصرف این ترکیبات را هم محدود کنید و از آنها در رژیم غذایی خود استفاده نکنید. کره گیاهی یا مارگارین نیز مقدار زیادی اسید چرب ترانس دارد که باید از مصرف آن خودداری کنید.
و در نهایت در افرادی که مشکل قند خون دارند استفاده از قندهای ساده به مقدار زیاد میتواند سبب افزایش قند و در ادامه از بین رفتن سلول های کلیه و افزایش دفع پروتئین شود. در این افراد قند و شکر، شیرینیجات، شکلات، شربت، آبنبات و... جزو غذاهای مضر برای دفع پروتئین کلیه به شمار میرود. البته در برخی مواقع برای تامین انرژی مورد نیاز بدن مجبور هستیم مقداری از قند های ساده در رژیم غذایی استفاده کنیم که در این شرایط باید دریافت داروهای کنترل کننده قند افزایش پیدا کند.

گاها سوال میشود که چه چیزی برای رفع دفع پروتئین کلیه خوب است؟ تنها راه حل برای این مشکل محدودیت در دریافت پروتئین است و هیچ ماده غذایی نمیتواند باعث درمان دفع پروتئین از کلیه شود.

همانطور که مشاهده کردید غذاهای بدون پروتئین برای بیماران کلیوی صرفا به چربی ها، روغن ها و قند های ساده محدود میشود و سایر گروه های غذایی از جمله نان و غلات، لبنیات، حبوبات، سویا، گوشت ها، مغزیجات، دانه ها و به مقدار کمتر در سبزیجات و میوه ها پروتئین یافت میشود. از طرفی میزان پتاسیم در میوه ها و سبزیجات بالا است و نمیتوان در رژیم غذایی بیماری مزمن کلیه از آنها به مقدار زیاد استفاده کرد. در مصرف چربی ها نیز بخاطر افزایش خطر بیماری های قلبی عروقی نباید زیاده روی کرد. به همین دلیل حتما باید برای تنظیم میزان درشت مغذی ها و ریز مغذی های رژیم غذایی خودتان به مشاور تغذیه مراجعه کنید.
به طور کلی در رژیم کم پروتئین برای بیماران کلیوی باید بیشتر از غلات، میوه ها، سبزیجات، چربی های سالم و به مقدار کمتری از انواع گوشت، لبنیات، حبوبات و مغزیجات استفاده شود.

رژیم غذایی در بیماران کلیوی نقش حیاتی و فوق‌العاده‌ای دارد. رعایت صحیح رژیم غذایی می‌تواند از عوارض جدی و جبران‌ناپذیری که ممکن است به دنبال عدم رعایت آن پیش بیاید، جلوگیری کند. در ادامه به مهم‌ترین عوارض ناشی از عدم رعایت رژیم غذایی در بیماران کلیوی اشاره می‌شود:

آسیب بیشتر به کلیه‌: عدم رعایت رژیم غذایی می‌تواند به آسیب قسمت‌های سالم کلیه منجر شود و عملکرد کلیه‌ها را به تدریج کاهش دهد.
احتیاج به دیالیز و پیوند کلیه: در صورت از بین رفتن تمامی قسمت‌های کلیه، بیمار به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا می‌کند، که عواقب روحی و مالی سنگینی به همراه دارد.
افزایش پتاسیم خون: بالا رفتن سطح پتاسیم خون می‌تواند خطر سکته قلبی را افزایش دهد و عوارض جدی ایجاد کند.
افزایش اسید اوریک: افزایش سطح اسید اوریک می‌تواند باعث رسوب آن در مفاصل شود و منجر به دردهای شدید مفصلی گردد.
افزایش فسفر خون: افزایش سطح فسفر خون می‌تواند خطر سکته‌های مغزی یا قلبی را بالا ببرد و عوارض ناشی از آن تهدیدکننده زندگی باشد.
تحلیل رفتن استخوان‌ها: رژیم غذایی نامناسب ممکن است به تحلیل رفتن استخوان‌ها منجر شود و خطر شکستگی استخوان‌ها را حتی با کوچک‌ترین ضربه‌ای افزایش دهد.
خستگی مزمن: عدم توجه به رژیم غذایی می‌تواند به خستگی مزمن و آسیب به عضلات بدن منجر شود و کیفیت زندگی بیماران را به شدت کاهش دهد.

پتاسیم یکی از الکترولیت‌های حیاتی است که در مراحل ۳ به بعد بیماری مزمن کلیه دچار اختلال می‌شود و سطح آن در خون افزایش می‌یابد. این افزایش سطح پتاسیم می‌تواند به عوارض جدی منجر شود؛ بنابراین، مدیریت مصرف پتاسیم در رژیم غذایی بیماران کلیوی ضروری است.

سطح پتاسیم در بدن به شدت تحت تأثیر پتاسیم موجود در رژیم غذایی قرار دارد. در بیمارانی که سطح پتاسیم خونشان بالا است، باید مقدار پتاسیم رژیم غذایی محدود شود. از آنجا که لبنیات، گروه گوشت، نان و غلات بر اساس میزان پروتئین آنها مصرف می‌شوند، تنها گروه‌های غذایی که می‌توانیم برای کاهش پتاسیم دریافتی محدود کنیم، میوه‌ها و سبزیجات هستند.

مقدار مجاز پتاسیم برای هر بیمار کلیوی با توجه به شرایط خاص او متفاوت خواهد بود. برخی بیماران ممکن است مجاز به مصرف میوه‌ها و سبزیجات پر پتاسیم نیز باشند. اما به طور کلی، در رژیم کم پتاسیم، مصرف میوه‌ها و سبزیجات پر پتاسیم باید محدود شود.

میوه‌ها و سبزیجات از نظر میزان پتاسیم به سه دسته تقسیم می‌شوند:
• کم پتاسیم
• پتاسیم متوسط
• پر پتاسیم

در ادامه لیست میوه‌ها و سبزیجات مختلف بر اساس مقدار پتاسیم آن‌ها آورده می‌شود. این لیست می‌تواند به بیماران کلیوی کمک کند تا در انتخاب مواد غذایی خود دقت بیشتری داشته باشند و از بروز عوارض جلوگیری کنند.

سبزیجات کم پتاسیم

این گروه از سبزیجات کمترین میزان پتاسیم را دارند و به ازای هر واحد، تنها ۷۰ میلی‌گرم پتاسیم ارائه می‌دهند. به همین دلیل، می‌توان آن‌ها را با آزادی بیشتری در رژیم کم پتاسیم بیماران کلیوی استفاده کرد. سبزیجات کم پتاسیم نه تنها به کاهش مصرف پتاسیم کمک می‌کنند، بلکه منبع خوبی از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز هستند. بیماران کلیوی می‌توانند با افزودن این سبزیجات به رژیم غذایی خود، تنوع و تازگی را حفظ کرده و به سلامت کلیه‌های خود کمک کنند.

هر واحد از این گروه شامل موارد زیر است:
• نصف لیوان شاهی
• نصف لیوان لوبیا سبز
• نصف لیوان فلفل سبز
• نصف لیوان کلم خام
• یک لیوان کاهو
• یک عدد خیار پوست‌کنده

سبزیجات با پتاسیم متوسط

این دسته از سبزیجات دارای مقدار پتاسیم بیشتری نسبت به گروه قبلی هستند و به ازای هر واحد ۱۵۰ میلی‌گرم پتاسیم دارند. مصرف این سبزیجات در رژیم کم پتاسیم برای بیماران کلیوی باید با احتیاط انجام شود. با توجه به سطح پتاسیم بالاتر این سبزیجات، بیماران کلیوی باید در مصرف آن‌ها احتیاط کنند و به مقدار مصرف دقت نمایند. توصیه می‌شود که بیماران با متخصص تغذیه خود مشورت کنند تا میزان مناسب مصرف این سبزیجات را تعیین کنند و از بروز عوارض ناشی از افزایش پتاسیم جلوگیری کنند.

هر واحد از این گروه شامل موارد زیر است:
نصف لیوان ریواس
نصف لیوان اسفناج خام
نصف لیوان هویج پخته
نصف لیوان شلغم
نصف لیوان سبزی خوردن
نصف لیوان قارچ تازه
نصف لیوان بروکلی
نصف لیوان پیاز
نصف لیوان تربچه
نصف لیوان نخود سبز
نصف لیوان کلم پخته
نصف لیوان گل کلم
یک عدد بادمجان یا کدو سبز متوسط
یک عدد هویج کوچک
۵ شاخه مارچوبه
۱ شاخه کرفس
نصف عدد ذرت

سبزیجات پر پتاسیم

این دسته از سبزیجات بیشترین میزان پتاسیم را دارند و به ازای هر واحد ۲۷۰ میلی‌گرم پتاسیم ارائه می‌دهند. بنابراین، باید تا حد امکان در رژیم کم پتاسیم بیماران کلیوی محدود شوند. اگر تمایل دارید از سبزیجات پر پتاسیم در رژیم غذایی خود استفاده کنید، باید سایر غذاهای پتاسیم‌دار را محدود کنید تا تعادل پتاسیم در بدن حفظ شود. به طور مثال، اگر می‌خواهید یک واحد از سبزیجات پر پتاسیم استفاده کنید، باید معادل ۲ واحد سبزیجات با پتاسیم متوسط یا ۴ واحد سبزیجات کم پتاسیم از رژیم غذایی خود حذف کنید.

هر واحد از این گروه شامل موارد زیر است:
نصف لیوان آب گوجه‌فرنگی
نصف لیوان بامیه
نصف لیوان چغندر
نصف لیوان کلم بروکسل
نصف لیوان کدو حلوایی
نصف لیوان باقالی سبز
نصف لیوان فلفل تند
یک عدد گوجه‌فرنگی متوسط
یک عدد سیب‌زمینی متوسط
۲ قاشق غذاخوری رب گوجه‌فرنگی
۵ قاشق غذاخوری سبزی پخته

میوه های کم پتاسیم

میوه‌های کم پتاسیم به ازای هر واحد ۷۰ میلی‌گرم پتاسیم دارند و این امکان را برای بیماران کلیوی فراهم می‌کند که با راحتی بیشتری از آن‌ها در رژیم غذایی خود استفاده کنند. این میوه‌ها می‌توانند به عنوان گزینه‌های سالم و مغذی در رژیم غذایی بیماران کلیوی مورد استفاده قرار گیرند، اما حتما برای تعیین مقدار مصرف با متخصص تغذیه مشورت شود.


هر واحد از این میوه‌ها شامل:
نصف لیوان آب انگور
نصف لیوان زغال اخته
نصف لیوان عصاره هلو
نصف لیوان کمپوت یا عصاره گلابی
نصف عدد لیموشیرین یا لیموترش زرد (لیمو سنگی)

میوه های با پتاسیم متوسط

میوه‌های با پتاسیم متوسط به ازای هر واحد حدود ۱۵۰ میلی‌گرم پتاسیم دارند. این گروه از میوه‌ها می‌توانند به‌عنوان گزینه‌هایی مغذی و خوشمزه در رژیم غذایی بیماران کلیوی استفاده شوند، اما باید با احتیاط و در مقادیر متعادل مصرف شوند تا از افزایش سطح پتاسیم در خون جلوگیری شود.

هر واحد از این میوه‌ها شامل:
نصف لیوان آب سیب
نصف لیوان هندوانه
نصف لیوان شاه توت
نصف لیوان توت فرنگی
نصف لیوان تمشک
نصف لیوان آب گریپ فروت
نصف لیوان انبه
نصف لیوان گیلاس
نصف لیوان کمپوت هلو
نصف لیوان انجیر تازه یا کمپوت شده
۱۵ حبه انگور
یک عدد آلو برقانی
یک عدد سیب کوچک
نصف عدد گریپ فروت
یک استکان آب لیمو ترش زرد
یک عدد هلو کوچک
۲ قاشق غذاخوری کشمش
۲ عدد نارنگی کوچک
۱۰۰ گرم آناناس یا لیموترش سبز

میوه های پر پتاسیم

میوه‌های پر پتاسیم به ازای هر واحد حدود ۲۷۰ میلی‌گرم پتاسیم دارند و باید در رژیم غذایی بیماران کلیوی با احتیاط و به مقدار کم استفاده شوند. مصرف این میوه‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که تعادل پتاسیم در بدن حفظ گردد و از عوارض ناشی از افزایش سطح پتاسیم جلوگیری شود. میوه‌های پرپتاسیم در صورت مصرف بیش از حد، می‌توانند برای بیماران کلیوی مشکل‌ساز شوند. به همین دلیل، این میوه‌ها با دقت و در مقدار محدود مصرف کنید.

هر واحد از این میوه‌ها شامل:
نصف لیوان آب آلو
نصف لیوان آب پرتقال
نصف لیوان گرمک
نصف لیوان خربزه
نصف لیوان طالبی
نصف عدد انار یا موز متوسط
۵ عدد آلو بخارا
۳ عدد خرما
۱ عدد خرمالو
۱ عدد گلابی یا کیوی متوسط
۲ عدد انجیر خشک
۵ برگه زردآلو خشک
۱۰۰ گرم زردآلو تازه یا کمپوت شده
۲ عدد ازگیل متوسط
۱ عدد شلیل کوچک

در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه، فسفر اولین الکترولیتی است که دچار اختلال می‌شود و بنابراین کنترل دقیق مقدار آن در رژیم غذایی بسیار مهم است. فسفر به‌طور طبیعی در تمام انواع غذاها وجود دارد، اما برخی مواد غذایی حاوی مقادیر بالایی از آن هستند که می‌تواند برای بیماران کلیوی مشکل‌ساز شود.

منابع غنی از فسفر

لوبیای سویا به‌عنوان یکی از غنی‌ترین منابع فسفر شناخته می‌شود و در رژیم غذایی بیماران کلیوی از مرحله ۳ به بعد به‌طور کامل باید حذف شود. همچنین، مغزیجات، دانه‌های روغنی (مانند تخمه)، و حبوبات نیز حاوی مقادیر بالایی از فسفر هستند. هرچند که می‌توان مقدار کمی از این مواد غذایی را در رژیم غذایی بیماران کلیوی گنجاند، اما باید میزان فسفر آن‌ها به‌دقت توسط متخصص تغذیه محاسبه شود.

پس از این گروه‌ها، لبنیات نیز بیشترین مقدار فسفر را دارند و به همین دلیل در رژیم غذایی بیماران کلیوی باید محدود شوند. علاوه بر این، سبوس غلات، نوشابه‌های کولا، آب‌گوشت، آب خورشت‌ها، و اندام‌های داخلی حیوانات (مانند دل، قلوه و جگر) و همچنین ماهی نیز دارای فسفر بالا هستند و باید از رژیم غذایی حذف شده یا بسیار محدود شوند.

پس برای کاهش سطح فسفر در بدن، بیماران کلیوی باید از مصرف مواد غذایی زیر خودداری کنند:
حبوبات و سویا
مغزیجات و دانه‌های روغنی
غلات سبوس‌دار
لبنیات
نوشابه‌های سیاه
آب‌گوشت و آب خورشت‌ها
اعما و احشا (دل، جگر، قلوه و...)
ماهی

مشاوره تغذیه برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیه یک جنبه حیاتی در مدیریت رژیم غذایی آن‌ها است. با توجه به این که سطح فسفر در مواد غذایی مختلف متفاوت است و ممکن است به راحتی از کنترل خارج شود، ضروری است که بیماران تحت نظر یک متخصص تغذیه قرار گیرند. متخصصان تغذیه می‌توانند با ارزیابی وضعیت سلامتی و نیازهای خاص هر فرد، رژیم غذایی متناسبی را طراحی کنند که به کنترل سطح فسفر کمک کند.

سدیم یکی از عوامل کلیدی مؤثر بر فشار خون است و نقش مهمی در سلامت کلیه‌ها ایفا می‌کند. افزایش سطح سدیم می‌تواند به افزایش فشار خون و آسیب به سلول‌های کلیوی منجر شود. کلیه‌ها مسئول تنظیم سطح سدیم در خون هستند و در صورت کاهش عملکرد آن‌ها، این تنظیم دچار اختلال شده که می‌تواند به دنبال افزایش سدیم، پتاسیم هم افزایش یافته و منجر به آسیب بیشتر کلیه‌ها میگردد.

مقدار توصیه شده سدیم

برای افراد سالم و بیماران کلیوی در مراحل ۱ و ۲ مقدار توصیه‌شده سدیم در طول روز کمتر از ۲۴۰۰ میلی‌گرم است. اما برای بیماران کلیوی در مراحل ۳ به بعد، این مقدار باید به کمتر از ۲۰۰۰ میلی‌گرم در روز کاهش یابد. به‌طور کلی، اصلی‌ترین منبع سدیم در رژیم غذایی نمک خوراکی است؛ به‌طوری که هر یک قاشق چای‌خوری نمک خوراکی حاوی حدود ۲۵۰۰ میلی‌گرم سدیم است. بنابراین، افراد سالم نیز باید از مصرف بیش از یک قاشق چای‌خوری نمک در طول روز خودداری کنند.

میزان مصرف سدیم در رژیم غذایی بیماران کلیوی

به‌طور معمول، ما حدود ۱۵۰۰ میلی‌گرم سدیم را از طریق مصرف غذاهای مختلف دریافت می‌کنیم. بنابراین، در رژیم غذایی بیماران کلیوی، مصرف نمک خوراکی باید به حدود یک‌سوم تا نصف قاشق چای‌خوری در روز محدود شود تا خطرات ناشی از افزایش سدیم کاهش یابد.

غذاهای غنی از سدیم

بسیاری از غذاها حاوی مقدار زیادی سدیم هستند و باید از رژیم غذایی بیماران کلیوی حذف یا محدود شوند. این غذاها شامل موارد زیر است:

رب و سس‌های گوجه‌فرنگی
مایونز
محصولات کنسرو شده
غذاهای شور
سوسیس و کالباس
همبرگر
ترشیجات
شورها
چیپس
پفک

مصرف این غذاها نه تنها می‌تواند سطح سدیم را افزایش دهد، بلکه خطر فشار خون بالا و آسیب به کلیه‌ها را نیز افزایش می‌دهد. بنابراین، آگاهی و کنترل میزان سدیم مصرفی در رژیم غذایی بیماران کلیوی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

آب و مایعات یکی از اجزای حیاتی رژیم غذایی برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیه هستند. کلیه‌ها مسئول دفع آب اضافی بدن از طریق ادرار هستند؛ اما در صورتی که نارسایی کلیه به حدی شدید باشد که نتوانند همه آب اضافی را دفع کنند، این آب در بدن انباشته می‌شود و منجر به تورم یا اِدِم می‌گردد. برای جلوگیری از این وضعیت، محدود کردن دریافت آب و مایعات در رژیم غذایی بیماران کلیوی ضروری است.

نیاز به محدودیت مایعات

در حالت عادی، بسیاری از بیماران مبتلا به نارسایی کلیه نیازی به محدودیت دریافت آب و مایعات ندرند. اما اگر بیمار دچار ادم یا تورم بدن باشد، یا میزان دفع ادرار کاهش یافته باشد، باید مصرف مایعات به‌طور قابل‌توجهی کم شود.

برای بیماران کلیوی که نیاز به محدودیت در دریافت مایعات دارند، مقدار آب و مایعات دریافتی باید حدود ۵۰۰ سی‌سی (۲ لیوان) به‌علاوه مقدار آب دفعی از طریق ادرار باشد. به‌عنوان مثال، اگر بیماری حدود ۵۰۰ سی‌سی ادرار دفع کند، می‌تواند تا ۱ لیتر معادل ۴ لیوان آب و مایعات در طول روز مصرف کند.

افزایش نیاز به مایعات در شرایط خاص

در بیمارانی که به هر دلیلی دچار تب شده‌اند، به ازای هر نیم درجه تب یا افزایش دمای بدن، مقدار مایعات دریافتی باید ۵۰ سی‌سی افزایش یابد. این نکته به‌ویژه در شرایطی که بیمار دچار تب و عفونت است، اهمیت دارد و به جلوگیری از کم‌آبی کمک می‌کند.

روش‌های کاهش احساس تشنگی

برای بیماران کلیوی که باید مایعات را محدود کنند، می‌توانند از روش‌های زیر برای کاهش احساس تشنگی استفاده کنند:

استفاده از چیپس یخ یا مکیدن قطعات یخ: این روش می‌تواند احساس خنکی و رطوبت را بدون افزایش مصرف مایعات فراهم کند.
استفاده از لیوان کوچک‌تر برای نوشیدن جرعه‌جرعه مایعات: این کار به کنترل مصرف و احساس رضایت بیشتر کمک می‌کند.
اضافه کردن کمی آبلیمو به آب: این کار می‌تواند به تحریک ترشح بزاق کمک کند و احساس تشنگی را کاهش دهد.
جویدن آدامس: آدامس‌های بدون شکر می‌توانند به تحریک ترشح بزاق و کاهش احساس تشنگی کمک کنند.
استفاده از آبنبات‌های ترش و سفت: این نوع آبنبات‌ها نیز می‌توانند به کاهش احساس تشنگی کمک کنند.

در رژیم غذایی بیماران مبتلا به نارسایی کلیه و دیابت، علاوه بر کنترل میزان پروتئین، سدیم، پتاسیم و فسفر، توجه به دریافت کربوهیدرات‌ها نیز ضروری است. کربوهیدرات‌ها عامل اصلی افزایش قند خون هستند و در صورتی که رژیم غذایی بیماران دیابتی کلیوی کنترل‌شده نباشد، می‌توانند به افزایش قند خون و آسیب بیشتر به کلیه‌ها منجر شوند.

تفاوت در انتخاب نوع غذا

یکی از تفاوت‌های کلیدی بین رژیم غذایی دیابتی کلیوی و رژیم غذایی یک بیمار دیابتی بدون مشکل کلیوی، انتخاب نوع غذا است. در رژیم دیابتی معمولی، معمولاً توصیه به مصرف نان‌های سبوس‌دار، سبزیجات بیشتر، حبوبات و انواع غلات می‌شود. اما در رژیم غذایی بیماران کلیوی و دیابتی، به‌خاطر محتوای بالای فسفر و پتاسیم در این نوع مواد غذایی، نمی‌توان به‌راحتی از آن‌ها استفاده کرد. این موضوع به‌ویژه در مورد نان و غلات صدق می‌کند؛ در اینجا باید به سمت نان‌های سفید و غلات تصفیه‌شده رفت.

با وجود این که مصرف غلات تصفیه‌شده چندان برای کنترل دیابت مناسب نیست، اما قند خون می‌تواند با دارو تحت کنترل قرار گیرد. در مقابل، عملکرد کلیه‌ها را نمی‌توان با هیچ دارویی بهبود بخشید. بنابراین، انتخاب‌های غذایی باید به‌گونه‌ای باشد که در عین کنترل قند خون، سلامت کلیه‌ها نیز حفظ شود.

کنترل کربوهیدرات‌ها

با این حال، سایر جنبه‌های رژیم غذایی دیابتی کلیوی و رژیم غذایی دیابتی عادی به‌طور کلی یکسان هستند. از نظر تقسیم کربوهیدرات‌ها و کنترل میزان دریافت آن‌ها، می‌توان روش‌های مشابهی را به کار گرفت. بنابراین، به بیماران توصیه می‌شود که مقدار کربوهیدرات دریافتی خود را با دقت مدیریت کنند و از انتخاب‌های غذایی مناسب استفاده کنند. شما میتوانید در مقاله رژیم دیابت و تغذیه مناسب برای قند بالا کلیات یک رژیم غذایی دیابتی را مشاهده کنید.

همانطور که گفته شد، انتخاب مواد غذایی مناسب برای بیماران کلیوی به میزان آسیب دیدگی کلیه‌ها بستگی دارد. اما خبر خوب این است که بیماران کلیوی می‌توانند از اکثر مواد غذایی استفاده کنند و رژیم غذایی‌شان به طور کلی محدودیت شدیدی ندارد. با این حال، نکته مهم، میزان و نحوه مصرف این مواد است. یعنی مقدار هر نوع غذا باید با دقت کنترل و تنظیم شود تا از انباشته شدن ترکیبات مضر در بدن جلوگیری شود.

به عنوان مثال، حبوبات سرشار از فسفر هستند. اگر بخواهید آنها را در رژیم غذایی خود بگنجانید، باید دقت کنید که مصرف سایر مواد غذایی حاوی فسفر را به حداقل برسانید. همین مسئله در مورد لبنیات نیز صادق است. اگرچه لبنیات منبع خوبی از کلسیم و پروتئین است، اما میزان بالای فسفر آن می‌تواند برای بیماران کلیوی مشکل‌ساز باشد، به‌خصوص اگر مقدار دریافتی روزانه فسفر از حد مجاز فراتر رود.

پس، به طور کلی بیماران کلیوی می‌توانند از طیف وسیعی از مواد غذایی استفاده کنند، اما میزان و نوع ترکیب این مواد باید تحت نظر متخصص تغذیه و با محاسبه دقیق انتخاب شود. در ادامه، می‌توانید لیست غذاهای مناسب برای بیماران کلیوی را مشاهده کنید که با رعایت آنها می‌توانید از رژیمی سالم و متنوع بهره‌مند شوید. اگر نیاز به تنظیم رژیم شخصی خود دارید، ما می‌توانیم به شما کمک کنیم تا بهترین برنامه غذایی را برای مدیریت سلامت کلیه‌هایتان داشته باشید.

غذاهای مضر برای بیماران کلیوی و نارسایی کلیه

بیماران کلیوی باید به طور ویژه مراقب تغذیه خود باشند، زیرا برخی از مواد غذایی می‌توانند وضعیت کلیه‌ها را بدتر کرده و حتی منجر به از کار افتادن کامل کلیه ها شوند. در قسمت، به بررسی مواد غذایی مضر برای بیماران کلیوی می‌پردازیم تا بتوانید با اجتناب از آنها، به پیشگیری از آسیب بیشتر کلیه ها کمک کنید.

نمک زیاد: دشمن اصلی کلیه‌ها
یکی از مهم‌ترین موادی که باید در رژیم غذایی بیماران کلیوی به‌شدت کنترل شود، نمک است. مصرف بیش از حد نمک باعث افزایش فشار خون شده و به‌تدریج به نفرون‌های سالم کلیه آسیب می‌رساند. مواد غذایی مانند ترشیجات، زیتون شور، چیپس، غذاهای کنسروی، انواع شورها و...حاوی مقدار زیادی سدیم هستند و مصرف آنها باید یا کاملاً قطع شود یا به حداقل ترین حالت ممکن برسد.

غذاهای سرخ‌ شده و فست‌فودها: ترکیب خطرناک برای کلیه‌ها
غذاهای سرخ‌ شده و فست‌ فودها نیز برای بیماران کلیوی بسیار مضر هستند. این نوع خوراکی‌ها معمولاً سرشار از نمک، چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس هستند. چربی‌های ترانس موجود در این غذاها، باعث افزایش التهاب در بدن و آسیب به سلول‌های سالم کلیه می‌شوند. مصرف مکرر فست‌فودها نه تنها عملکرد کلیه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه خطر بیماری‌های قلبی را هم افزایش می‌دهد که خود می‌تواند عوارض کلیوی را تشدید کند.

قندهای ساده: خطری برای بیماران کلیوی در معرض قند خون بالا
افرادی که علاوه بر بیماری کلیوی، در معرض مشکل قند خون یا دیابت هم هستند، باید مصرف قندهای ساده را به حداقل برسانند. مواد غذایی مانند شکر، شکلات، آبنبات، کیک، کلوچه و نوشابه‌ها، شربت و... می‌توانند قند خون را به سرعت بالا ببرند. قند خون کنترل نشده به رگ‌های خونی کوچک آسیب زده و در طولانی‌مدت باعث تخریب عروق کلیه می‌شود. به همین دلیل، بیماران باید از این خوراکی‌ها پرهیز کنند و سطح قند خون خود را همیشه تحت کنترل داشته باشند.