تقویت کلیه ضعیف با تغذیه مناسب

محمدحسن میعادفر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۰۹ مهر ۱۴۰۴

کلیه‌ها از حیاتی ترین اندام‌های بدن هستند که وظیفه تصفیه خون، دفع سموم و تنظیم تعادل آب و الکترولیت‌ها را بر عهده دارند. زمانی که کلیه‌ها ضعیف یا دچار کاهش عملکرد شوند، بدن با مشکلاتی مانند تجمع مواد زائد، فشار خون بالا، خستگی مزمن و حتی افزایش خطر بیماری‌های قلبی مواجه خواهد شد. تقویت کلیه ضعیف نه تنها به بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند از پیشرفت بیماری کلیوی به مراحل پیشرفته تر هم جلوگیری کند.

انتخاب مواد غذایی مناسب، کنترل میزان پروتئین و سدیم دریافتی، مصرف کافی مایعات و پرهیز از غذاهای ناسالم نقش اساسی در تقویت کلیه ضعیف دارد. مطالعات علمی نشان می‌دهند که رژیم غذایی مناسب، همراه با سبک زندگی سالم و کنترل بیماری‌های زمینه ای مانند دیابت و فشار خون، می‌تواند به بهبود عملکرد کلیه‌ها کمک کند. در این مطلب راهکارهای علمی و تغذیه ای برای تقویت کلیه ضعیف به طور کامل برای شما نوشته شده است.

کلیه‌ها معمولاً تا زمانی که بخش زیادی از توان خود را از دست نداده باشند، علائم جدی از بیماری نشان نمی‌دهند. به همین دلیل شناخت دلایل و عوامل خطرساز ضعیف شدن کلیه‌ها اهمیت زیادی دارد؛ زیرا پیشگیری و اصلاح سبک زندگی می‌تواند جلوی پیشرفت آسیب کلیوی را گرفته و کلیه ضعیف را تقویت کند. مهمترین علت ضعیف شدن کلیه ها عبارتند از:

• بیماری های مزمن مثل دیابت و پرفشاری خون از شایعترین علل ضعیف شدن و نارسایی کلیه هستند.
• مصرف برخی داروها باعث آسیب به سلول های کلیه میشود.
• قرار گرفتن در معرض سموم شیمیایی، آفت کش ها و فلزات سنگین هم موجب ضعیف شدن کلیه میگردد.
• رژیم غذایی نامناسب شامل استفاده زیاد از نمک، چربی های ترانس، گوشت های فراوری شده، مصرف زیاد فست فود، شیرینیجات و قند زیاد به کلیه آسیب میرساند.
• مصرف ناکافی مایعات از دیگر علت های آسیب به کلیه است.
• عفونت های مکرر ادراری در صورت عدم درمان به کلیه آسیب میرساند.
• انسداد ناشی از سنگ کلیه یا بزرگی پروستات عملکرد کلیه را مختل میکند.
• برخی از بیماری های ژنتیکی هم باعث ضعیف شدن کلیه میشوند.
• با افزایش سن، بخشی از عملکرد کلیه به طور طبیعی کاهش می‌یابد.
• خونریزی شدید با کاهش جریان خون به کلیه ها باعث آسیب به کلیه میگردد.

تغذیه نقش محوری در سلامت کلیه‌ها دارد و می‌تواند روند ضعیف شدن آنها را کند یا حتی تا حدی معکوس کند. برنامه غذایی مناسب می‌تواند فشار اضافی بر این اندام‌ها را کاهش دهد و به تقویت کلیه های ضعیف کمک کند. به همین منظور باید موارد زیر در رژیم روزانه شما رعایت شود.

۱. کنترل پروتئین رژیم غذایی:
مصرف پروتئین بیش از حد می‌تواند بار کاری کلیه‌ها را افزایش دهد. با این حال، کمبود پروتئین نیز باعث ضعف عضلات و کاهش سلامت عمومی می‌شود. بنابراین، انتخاب منابع پروتئینی سالم (مانند ماهی، مرغ بدون چربی، تخم مرغ و گوشت) و مصرف متعادل آن اهمیت دارد.

۲. محدود کردن سدیم:
نمک زیاد باعث افزایش فشار خون و بار اضافی روی کلیه‌ها می‌شود. کم کردن نمک و استفاده از ادویه‌های طبیعی و پرهیز از غذاهای فرآوری شده به حفظ عملکرد کلیه کمک می‌کند.

۳. مصرف مواد غذایی غنی از آنتی اکسیدان:
میوه‌ها و سبزیجات تازه حاوی آنتی اکسیدان‌های مختلف هستند که از آسیب کلیه جلوگیری و تقویت آن کمک میکنند.

۴. مصرف مایعات کافی:
نوشیدن آب کافی باعث دفع سموم و پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه می‌شود. افراد با کلیه ضعیف باید با مشورت مشاور یا متخصص تغذیه میزان مناسب مایعات روزانه خود را تعیین کنند.

۵. محدود کردن قند و چربی‌های ناسالم:
مصرف بالای شکر، نوشیدنی‌های شیرین، خوراکی های قندی و چربی‌های ترانس فشار بیشتری بر کلیه وارد می‌کند و با افزایش ریسک دیابت و چاقی، سلامت کلیه‌ها را تهدید می‌کند.

۶. مصرف متعادل ویتامین ها:
دریافت کافی ویتامین D و ویتامین های گروه B می‌توانند به سلامت کلیه و کاهش خستگی ناشی از اختلال عملکرد کلیه کمک کنند.

۷. کنترل دریافت پتاسیم و فسفر:
تنظیم میزان دریافت پتاسیم و فسفر در رژیم غذایی تقویت کلیه اهمیت زیادی دارد، زیرا افزایش بیش از حد این مواد معدنی می‌تواند عملکرد کلیه را مختل کند.

انتخاب صحیح مواد غذایی می‌تواند فشار روی کلیه‌ را کاهش داده و عملکرد آن را بهبود بخشد. در ادامه، لیستی از بهترین مواد غذایی برای تقویت کلیه ضعیف آورده شده است:

۱. سبزیجات تازه
این دسته سرشار از فیبر، آنتی اکسیدان، ویتامین و مواد معدنی هستند که از آسیب سلولی کلیه‌ها جلوگیری می‌کنند. سبزیجاتی مثل اسفناج، کاهو، کلم بروکلی، هویج و خیار را در برنامه غذایی روزانه خود اضافه کنید.

۲. میوه های کم‌ پتاسیم
میوه هایی نظیر سیب، توت فرنگی، گیلاس، انار و هلو که پتاسیم نسبتا کمی دارند برای تقویت کلیه ها مفیدند. پتاسیم بالای برخی میوه‌ها مثل خرما، موز یا طالبی می‌تواند برای کلیه های ضعیف خطرناک باشد.

۳. منابع پروتئینی سالم
ماهی، مرغ بدون پوست و تخم مرغ جزو پروتئین با کیفیت بالا هستند که باید به مقدار متعادل استفاده شوند. این دسته اگر به مقدار صحیح استفاده شوند باعث فشار روی کلیه نشده و به تقویت کلیه ضعیف کمک میکنند.

۴. چربی‌های سالم
روغن زیتون، روغن کنجد و آووکادو به کاهش التهاب و سلامت قلب و عروق کمک کرده که به نوبه خود فشار روی کلیه را کاهش داده و به تقویت آن کمک میکند.

۵. نوشیدنی‌های سالم
هیدراتاسیون مناسب برای دفع سموم و پیشگیری از سنگ کلیه ضروری است. نوشیدن آب کافی، چای کمرنگ یا دمنوش های بدون کافئین را توصیه میکنیم.

۶. ادویه‌ها
ادویه هایی مثل زردچوبه، زنجبیل و سیر جایگزین مناسبی برای نمک بوده و اثر ضدالتهابی دارند و برای تقویت کلیه ضعیف توصیه میشوند.

شناخت غذاهای مضر برای کلیه‌ اهمیت زیادی به‌ویژه در افرادی که دچار کلیه ضعیف یا در معرض بیماری‌های کلیوی هستند دارد. این مواد غذایی باعث افزایش فشار روی کلیه و تسریع روند آسیب می‌شوند.

۱. غذاهای پرنمک
مصرف زیاد نمک فشار خون را بالا می‌برد و به مرور زمان به عروق کلیه‌ها آسیب می‌زند. در نتیجه از غذاهایی مثل نمک، ترشی‌ها، فست‌پ فود، غذاهای کنسروی و چیپس نباید استفاده کنید.

۲. گوشت‌های قرمز و فرآوری شده
سوسیس، کالباس، همبرگر و بیکن سرشار از سدیم، چربی‌های ناسالم و مواد نگهدارنده هستند که بار متابولیکی کلیه‌ها را افزایش می‌دهند. گوشت قرمز نیز چربی های ناسالمی دارد که میتواند روی کلیه تاثیر منفی بگذارد.

۳. نوشیدنی‌های شیرین و آبمیوه های صنعتی
این نوشیدنی‌ها باعث افزایش قند خون و در نتیجه بالا رفتن خطر دیابت و فشار خون می‌شوند که هر دو از دلایل اصلی ضعیف شدن کلیه‌ها هستند. از انواع نوشابه، آبمیوه های صنعتی و نوشیدنی‌های انرژی زا استفاده نکنید.

۴. غذاهای سرخ شده و پرچرب
مصرف بالای این غذاها باعث چاقی و افزایش کلسترول می‌شود که فشار مضاعفی بر کلیه‌ها وارد می‌کند.

۵. نوشیدنی‌های الکلی و کافئین زیاد
مصرف الکل به طور مستقیم به سلول‌های کلیوی آسیب می‌زند. مصرف زیاد قهوه و نوشیدنی‌های انرژی زا هم باعث کم‌آبی و افزایش فشار خون می‌شود.