اضافه وزن و چاقی یکی از معضلاتی بزرگ در کشور های مختلف است که روز به روز به آمار آن افزوده میشود. اغلب تصور میشود که چاقی نتیجه مستقیم کم تحرکی است و افراد چاق بیش از حد غذا میخورند و به اندازه کافی تحرک ندارند. اما مطالعهای جدیدی که در این زمینه صورت گرفته این نگرش رایج را به چالش میکشد.
با وجود دهه ها تلاش برای شناسایی ریشههای اصلی بحران چاقی در کشورهای پیشرفته، محققان هنوز در تعیین میزان اهمیت نسبی تغذیه و فعالیت بدنی دچار سردرگمی هستند. این مطالعه بزرگ که با همکاری محققان مختلف انجام شد، این امکان را فراهم کرد تا فرضیات مختلف بهطور علمی آزمایش شوند.
در این مطالعه که روی افراد ۱۸ تا ۶۰ ساله از ۶ قاره جهان صورت گرفت، میزان متابولیسم بدن، سطح درآمد، میزان انرژی مصرفی، شاخص توده بدنی، فعالیت بدنی، میزان توده چربی و... بررسی شد. این مطالعه نشان داد که با افزایش سطح رفاه در کشورهای توسعه یافته که با کاهش فعالیت بدنی همراه بود، میزان متابولیسم در حدود ۶ تا ۱۰% کاهش یافته بود و تاثیر چندان زیادی روی توده بدنی یا وزن نداشت.
در مقابل نوع مصرف غذا به ویژه در کشورهای توسعه یافته بهطور چشمگیری افزایش یافته است. در جمعیتهایی که دادههای دقیق غذایی در دسترس بود، مشخص شد که افزایش دریافت غذاهای فرآوری شده و فوق فرآوری شده در رژیم غذایی، ارتباط قوی و مستقیمی با افزایش وزن و درصد چربی بدن دارد. نتایج این مطالعه نشان میداد که تغییرات در رژیم غذایی عامل اصلی بروز چاقی در کشور های مختلف است و فعالیت بدنی ارتباط چندانی با افزایش چاقی ندارد.
در واقع نتایج حاکی از آن است که الگوی غذایی نامناسب یا استفاده از غذاهای فراوری شده در کنار دریافت کالری اضافه باعث بروز اضافه وزن و چاقی میشود، نه فعالیت بدنی کم.
اگرچه فعالیت بدنی همچنان یکی از ارکان اصلی حفظ سلامت جسمی و پیشگیری از بیماریهای مزمن محسوب میشود، اما شواهد علمی نشان میدهد که عامل اصلی در افزایش نرخ چاقی بیش از آنکه به کاهش تحرک مربوط باشد، به الگوی تغذیهای ناسالم و افزایش مصرف مواد غذایی پرکالری و فرآوری شده برمیگردد.
در واقع، آنچه در سالهای اخیر باعث رشد چشمگیر چاقی شده، مصرف بالای غذاهایی است که کالری زیادی دارند اما از نظر ارزش تغذیهای فقیرند. این نوع خوراکیها که اغلب شامل غذاهای صنعتی و بسته بندی شده هستند، بدون توجه به سطح فعالیت بدنی، مستقیماً با افزایش توده چربی بدن ارتباط دارند.
بر همین اساس، متخصصان سلامت تأکید میکنند که تغذیه سالم و فعالیت بدنی نباید بهعنوان جایگزین یکدیگر تلقی شوند. بلکه باید این دو عامل بهصورت مکمل در کنار هم مورد توجه قرار گیرند تا بتوان از افزایش وزن و مشکلات متابولیک پیشگیری کرد و سلامت کلی بدن را ارتقاء داد.
منبع