درمان سریع افت قند خون

محمدحسن میعادفر، کارشناس تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۰۷ دی ۱۴۰۲

زمانی که میزان قند خون شما به کمتر از ۷۰mg/dl برسد شما دچار افت قند خون میشوید. افت قند خون در افراد سالم به ندرت رخ میدهد و بیشتر موارد افت قند خون را در بیماران دیابت نوع ۱، مصرف کننده های انسولین و سولفونیل اوره دیده میشود. در حالت عادی افت قند خون باعث ترشح هورمون های گرسنگی در بدن میشود که ضعف، سردرد، خستگی، احساس گیجی و... از عوارض اولیه آن است.
دریافت ناکافی غذا، مصرف بیش از حد داروهای کاهنده قند مثل انسولین، مصرف الکل، اختلال در جذب انسولین، استرس و فشار فیزیکی بیش از حد از جمله رایج ترین علت های افت قند خون هستند. طبیعتا مصرف غذای کافی، چک کردن قند خون، تنظیم دوز داروهای دریافتی و مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات در زمان استرس فیزیکی مثل ورزش برای پیشگیری از افت قند خون ضروری است.
افت قند خون اگر به موقع درمان نشود میتواند باعث تشنج، کوما و در موراد شدید حتی منجر به مرگ شود. بنابر این پیشگیری از افت قند و درمان سریع آن بخصوص در افراد مبتلا به دیابت ضروری است. در ادامه راهکار های تغذیه ای برای پیشگیری و درمان سریع افت قند خون را برای شما بیان میکنیم.

در ابتدا ضروری است که اگر از داروهای کاهنده قند مثل انسولین استفاده میکنید حتما با پزشک خود درمورد مقدار مصرف آن مشورت کنید تا از دریافت بیش از حد این داروها و در نتیجه افت قند پیشگیری کنید.
زمانبندی تزریق انسولین هم به طور ویژه باید مورد توجه قرار گیرد. 
در ادامه رژیم غذایی شما باید به گونه ای باشد که هر ۲ تا ۵ ساعت یک وعده یا میان وعده غذایی مصرف کنید. هر وعده یا میان وعده باید حاوی ۱۱% الی ۲۴% از کربوهیدرات رژیم غذایی باشد تا از افت قند خون پیشگیری شود. یکی از زمان هایی که افت قند خون شایع است در طول خواب شبانه است. از آنجایی که معمولا در طول شب حدود ۸ ساعت خواب هستیم و در این مدت غذایی دریافت نمیکنیم، باید میان وعده قبل از خواب را حتما مصرف کنیم تا در طی این مدت بدن قند کافی برای استفاده داشته باشد.
یکی دیگر از علت هایی که سبب افت قند خون میگردد فعالیت بدنی شدید مثل ورزش کردن است. زمانی که شما ورزش میکنید بدن شما به انرژی بیشتری نیاز دارد و این انرژی را از طریق مصرف قند ها تامین میکند. به همین جهت باید حتما تغذیه قبل از ورزش، حین ورزش و پس از ورزش داشته باشید. مقدار کربوهیدرات مصرفی در ورزشکاران با توجه به شرایط اختصاصی هر فرد تعیین میشود.
و در نهایت عامل مهم دیگری که تحت کنترل شماست استفاده نکردن از الکل و نوشیدنی های الکلی است. در افراد مستعد افت قند خون مصرف نوشیدنی های الکلی باید محدود شود و از مصرف آن خودداری گردد.

در زمان افت قند خون درمان سریع آن با مصرف کربوهیدرات های ساده ضروری است. اگر در چنین شرایطی واقع شدید یا شخصی از اطرافیان شما دچار این مشکل شد برای درمان سریع افت قند خون به ترتیب زیر اقدام کنید:

• ۱۵ گرم کربوهیدرات ساده معادل یکی از موارد زیر را بلافاصله مصرف کنید:
- ۱ قاشق غذاخوری عسل، شکر یا شیره
- ۸۰ تا ۱۲۰ میلی لیتر آب میوه طبیعی
- نصف قوطی نوشابه غیر رژیمی
- ۳ عدد خرما
- ۲/۳ لیوان نوشیدنی ورزشی
• به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه صبر کنید، اگر میزان قند خون کماکان کمتر از عدد ۷۰mg/dl باقی مانده بود مجدد ۱۵ گرم کربوهیدرات استفاده کنید.
• این مراحل را تا زمانی که قند خون بیشتر از ۷۰mg/dl شود ادامه دهید.
• اگر تا وعده غذایی بعدی شما بیشتر از ۱ ساعت باقیمانده، یک ساعت پس از اینکه قند خون خود را به حالت طبیعی رساندید مجددا قند خود را اندازه بگیرید و در صورت افت دوباره مراحل قبل را تکرار کنید.

برخی غذاهای دیگر هم هستند که میتوانند ۱۵ گرم کربوهیدرات را برای بدن شما فراهم کنند، اما بخاطر اینکه جذب کندتری دارند در اولویت ما برای درمان سریع قند خون قرار نمیگیرند. موارد زیر هرکدام حاوی ۱۵ گرم کربوهیدرات است که در مراحل اولیه افت قند و زمانی که علائم آن شدید نشده میتوانید از آنها استفاده کنید.
• ۱ لیوان شیر
• ۳۰ گرم نان یا بیسکوییت
• ۱/۴ لیوان میوه خشک
• ۱ واحد میوه تازه
• نصف عدد سیب زمینی متوسط پخته
• نصف لیوان بستنی
• ۲/۳ لیوان ماست

اولین علامت افت قند خون ضعف و کاهش توانایی مغز در تمرکز کردن و یا کاهش توانایی هنگام مطالعه کردن است. اگر در این مرحله کربوهیدرات دریافت نکنید افت قند خون ادامه پیدا میکند و باعث احساس سردرد، گیجی و عدم تعادل میشود و یا در سخن گفتن دچار مشکل میشوید. البته این اختلال در سخن گفتن شدید نیست و در حدی است که برخی کلمات ممکن است درست ادا نشوند. خستگی شدید و رفتار های غیر طبیعی از علائم بعدی افت قند خون است. تعریق سرد، تشنج و کاهش هوشیاری به ترتیب در مراحل بعدی افت قند رخ میدهد. در نهایت اگر قند به بدن شما نرسد باعث غش کردن و در نهایت کما میشود. اگر در مرحله کما افت قند خون جبران نگردد باعث کتواسیدوز شدید و نهایتا مرگ میگردد.

• به هیچ وجه زمانی که قند خون شما بالای ۲۵۰ یا زیر ۱۰۰ است ورزش نکنید.
• همواره چند عدد آبنبات همراه خود داشته باشید که در صورت نیاز استفاده نمایید.
• مصرف برخی مکمل ها مثل کرومیوم، وانادیوم یا جنسینگ میتوانند سبب افت قند خون شوند. این مکمل ها را با احتیاط مصرف کنید.
• افت قند خون ناشی از ورزش میتواند تا ۲۴ ساعت پس از ورزش هم رخ دهد، از این رو باید پس از ورزش بیشتر مراقب افت قند خون باشید.
• گیاه خارمریم که برای درمان کبد چرب میشود میتواند سبب افت قند خون شود. از این رو قبل از مصرف این دارو با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
• حتما برنامه غذایی خود را با مشورت یک مشاور تغذیه تنظیم کرده و به آن پایبند باشید.