رژیم کالری شماری: چرا نباید از رژیم کالری شماری استفاده کرد؟

محمدحسن میعادفر، کارشناس تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۱۳ شهریور ۱۴۰۳

رژیم کالری شماری یک رژیم غذایی است که هدف اصلی آن شمارش کالری های دریافتی توسط شما در طول روز و محدود کردن آن به قصد لاغری است. نقصان کالری ایجاد شده در رژیم کالری شمار باعث میشود که بدن شما از ذخایر خود برای تولید انرژی استفاده کرده و در نتیجه به مرور زمان لاغر شوید.
در رژیم کالری شمار شما باید میزان انرژی مورد نیاز بدن و همینطور انرژی مواد غذایی را بدانید و بر اساس محاسبه آنها پیش بروید. به عنوان مثال اگر بدن شما روزانه به ۲۰۰۰ کالری انرژی نیاز داشته باشد، برای اینکه وزن کم کنید باید روزانه ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ کالری غذا بخورید. گرچه پایه و اساس همه رژیم های غذایی کاهش وزن نقصان کالری است، اما کالری شماری معایب زیادی دارد که متخصصین تغذیه توصیه به استفاده از این رژیم نمیکنند. در ادامه دلایلی که نباید از رژیم کالری شماری استفاده کنید برای شما بیان شده است.

در رژیم شمارش کالری، نوع غذایی که مصرف میکنید مهم نیست، بلکه مجموع کالری دریافتی شما در طول روز اهمیت دارد. همین مسئله میتواند باعث ایجاد عادت های غذایی غلط در شما شود. مطالعات نشان میدهند افرادی که از رژیم کالری شماری استفاده میکنند عادت های غذایی غلط بیشتری نسبت به قبل پیدا میکنند. بدین صورت که ممکن است برخی وعده های غذایی را مصرف نکرده و یا به استفاده از غذاهای ناسالم روی بیاورند.
به عنوان مثال فرض کنید شما مجاز هستید که در میان وعده صبح خود ۲۵۰ کالری انرژی دریافت کنید. از آنجایی که در رژیم کالری شماری نوع غذای دریافتی مهم نیست، شما میتوانید این ۲۵۰ کالری را از طریق مصرف ۲ لیوان نوشابه، ۱ تکه کیک خامه ای، ۲ لیوان آبمیوه یا ۳ عدد کیک یزدی دریافت کنید. این مواد غذایی خوشمزه و در دسترس هستند و به راحتی شما را به سمت مصرف مواد غذایی ناسالم سوق میدهند.

یکی دیگر از مشکلاتی که رژیم کالری شماری ایجاد میکند کمبود دریافت مواد مغذی است. اکثر افرادی که از کالری شماری استفاده میکنند دچار گرسنگی سلولی میشوند. بدین صورت که شما بجای مصرف مواد غذایی مفید برای بدن، به سمت تنقلات ناسالم روی می آورید و گرچه در ظاهر احساس سیری دارید، اما سلول های بدن شما گرسنه خواهند ماند. بدن شما به پروتئین، کربوهیدرات، چربی های سالم، ویتامین ها و مواد معدنی احتیاج دارد. اگر ترکیباتی با ارزش غذایی پایین انتخاب کنید نیاز بدن شما تامین نخواهد شد.
به طور مثال بدن شما روزانه به ۱۲۰۰ - ۱۰۰۰ میلی گرم کلسیم احتیاج دارد تا سلامت استخوان و دندان ها حفظ شود. این میزان کلسیم را باید با مصرف ۲ تا ۳ واحد لبنیات کم چرب تامین کنید که چیزی در حدود ۳۶۰ کالری میشود. حال اگر شما بجای مصرف لبنیات کم چرب بخواهید ۱ لیوان نوشابه به همراه ۲ برش پیتزا مصرف کنید که ۳۶۰ کالری خود را پر کنید، بدن شما کلسیم کافی دریافت نخواهد کرد و به مرور زمان دچار پوکی استخوان خواهید شد. این مسئله درمورد سایر ریزمغذی ها و درشت مغذی ها هم صدق میکند.

استرس یکی دیگر از عوارض رژیم کالری شماریست. شاید در شروع شمارش کالری غذاها و محاسبه آن جذاب باشد. اما به مرور زمان وسواس روی شمارش کالری ها ممکن است باعث ایجاد استرس و رفتارهای ناسالم شود. این مسئله زمانی پررنگ تر میشود که شما بخواهید خارج از خانه غذایی مصرف کنید و میزان مواد اولیه مصرف شده در آن مثل روغن را ندانید.
استرس ناشی از کالری شماری میتواند باعث بروز مشکلات جسمی و ذهنی زیادی در افراد مختلف شود و از جمله عوامل آسیب رسان به سلامت بدن است.

میلیاردها میکروارگانیسم مختلف در دستگاه گوارش شما زندگی میکنند و روی جنبه های مختلف سلامت بدن تاثیر گذارند. بعلاوه این میکروارگانیسم ها روی وزن شما هم تاثیر دارند. به گونه‌ای که ترکیب میکروارگانیسم ها در بدن افراد لاغر با افراد چاق متفاوت است. مصرف غذاهای ناسالم که عمدتا در رژیم کالری شماری استفاده میشود باعث به‌هم خوردن تعادل میکروارگانیسم های گوارشی شده و شما را به سمت افزایش وزن سوق میدهد. از طرفی غذاهای ناسالم میکروارگانیسم های مفید برای بدن را کاهش داده و سیستم ایمنی را ضعیف تر میکند.
پس اگر صرفا روی کالری شماری تمرکز کنید و به نوع غذای مصرف خود توجهی نداشته باشید احتمالا ترکیب میکروارگانیسم های گوارشی به هم خورده و باعث آسیب به سلامت عمومی بدن شما میشود.

یکی دیگر از ایراداتی که به رژیم کالری شماری وارد میشود خسته کننده بودن آن است. اینکه شما برای خوردن هرچیزی آن را حساب کنید و یا اینکه در انتهای روز گرسنه باشید اما حد مصرف کالری مجاز روزانه شما به پایان رسیده باشد میتواند بسیار خسته کننده باشد. شما نمیتوانید مادام العمر هرچیزی که میخورید را بر روی ترازو گذاشته و آن را اندازه گیری کنید.
بسیاری از افرادی که از رژیم کالری شماری استفاده میکنند پس از مدتی بخاطر همین سختی ها آن را رها کرده و به سراغ رژیم های غذایی دیگر میروند که نیازی به محاسبه و اندازه گیری نداشته باشد.

مشکل بزرگ دیگر رژیم کالری شماری تمرکز روی کمیت مواد غذایی است. شما در کالری شماری فقط به میزان کالری دریافتی توجه میکنید و دیگر کیفیت کالری دریافتی برایتان مهم نیست. از این رو ممکن است شما را به سمت مصرف مواد غذایی با کالری کمتر و بدون ارزش غذایی سوق دهد. در نتیجه شما در ظاهر غذای بیشتری مصرف کرده اید اما دریافت ریزمغذی ها و درشت مغذی ها به اندازه کافی نبوده است. نهایتا این مسئله باعث بروز سوء تغذیه و آسیب جدی به سلامت شما خواهد شد.

کالری بسیاری از مواد غذایی به صورت حدودی محاسبه میشود. از این رو رژیم کالری شماری نمیتواند خیلی دقیق باشد. برای اینکه کالری مواد غذایی را به صورت دقیق حساب کنید کاری سخت در پیش رو دارید. بسیاری از نرم افزارهای محاسبه کالری غذا هم اعدادی را به صورت حدودی نشان میدهند.
از طرفی اندازه گیری کالری همه مواد غذایی کاری بسیار سخت و وقت گیر خواهد بود. علاوه بر این شما باید تجهیزاتی مثل ترازو و... داشته باشید تا بتوانید مقدار دقیق مواد اولیه و کالری نهایی غذا را به دست بیاورید. این امر مستلزم صرف زمان زیاد و استفاده از تجهیزات است که رژیم کالری شماری را سخت، وقت گیر و غیر دقیق میکند.

برخی از مواد غذایی هستند که کالری ندارند و طبیعتا شما میتوانید در رژیم کالری شمار هرچقدر که خواستید از آنها استفاده کنید بدون اینکه چاق شوید. نوشابه های زیرو یا بدون قند یکی از این ترکیبات است. گرچه قند این نوشابه ها جذب بدن نمیشود اما مطالعات نشان میدهند که مصرف این نوشابه ها هم میتواند منجر به افزایش وزن شما شود. گرچه افزایش وزن ناشی از مصرف نوشابه های بدون قند به اندازه نوشابه های حاوی قند نیست، اما بازهم بدون تاثیر نخواهد بود و وزن شما را بیشتر میکند.
از طرفی امروزه مطالعاتی زیاده انجام شده که نشان میدهند مواد شیرین کننده مصنوعی چندان هم بی خطر نیستند و میتوانند باعث آسیب به سلامت بدن شما شوند. پس با وجود نداشتن کالری، نباید این ترکیبات را به مقدار زیاد استفاده کنید.

نیازهای جسمی هر فرد با دیگری متفاوت است و نمیتوان یک رژیم غذایی واحد برای همه افراد در نظر گرفت. به طور مثال نوجوانی که در سن رشد است نیازهای تغذیه متفاوتی با یک بزرگسال دارد. و یا نیازهای تغذیه‌ای یک سالمند با یک فرد بالغ متفاوت است. اگر نیازهای تغذیه‌ای در رژیم غذایی به درستی رعایت نشود میتواند به سلامت بدن آسیب برساند.
رژیم کالری شمار تفاوت های فردی را در نظر نمیگیرد و صرفا به کالری دریافتی توجه دارد. و همانطور که میدانید کالری همه چیز نیست و باید به سایر جنبه های رژیم غذایی بغیر از کالری هم توجه داشته باشید.

بجای اینکه تمرکز خود را روی کالری شماری بگذارید، سعی کنید عادت های غذایی اشتباه را اصلاح کنید و از یک رژیم غذایی متعادل و متنوع استفاده کنید تا اولا بتوانید نیازهای بدن را تامین کنید و در ادامه وزن خود را کنترل نمایید. تغییر عادت های غذایی میتواند یک کاهش وزن پایدار برای شما به همراه داشته باشد و در عین حال هیچکدام از مشکلات بالا را برای شما پیش نیاورد.
اگر به تنهایی نمیتوانید از پس تنظیم برنامه غذایی خود بربیایید، توصیه میکنیم که حتما با مشاور یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا بهترین برنامه غذایی را برای شما تنظیم کرده و سلامت روح و جسم شما را تضمین کند.