مواد غذایی ممنوعه در بارداری

محمدحسن میعادفر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۴

دوران بارداری یکی از حساس ترین و مهم ترین دوره های زندگی هر مادر است. تغذیه و رژیم غذایی در دوران بارداری نقش بسیار کلیدی در رشد سالم جنین و سلامت مادر دارد. اما همه غذاها برای زنان باردار مناسب نیستند و برخی مواد غذایی ممکن است حاوی باکتری، ویروس یا ترکیبات مضری باشند که خطراتی برای جنین از جمله سقط، مسمومیت غذایی یا آسیب به سیستم عصبی جنین را به همراه دارند. در این مقاله لیست کامل مواد غذایی ممنوع در بارداری برای شما بیان شده است.

۱. گوشت و ماهی نپخته یا نیم پز

ماهی و گوشت های نیم پز ممکن است حاوی توکسوپلاسموز یا باکتری لیستریا باشند. سوشی یا استیک آبدار جزو غذاهای ممنوعه در دوران بارداری است و به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. همواره مطمئن شوید که گوشت به طور کامل پخته شده باشد و هیچ قسمتی از آن خام باقی نمانده باشد.

۲. تخم مرغ خام یا عسلی

تخم مرغ نپخته یا نیم پز ممکن است باعث مسمومیت با سالمونلا شود. از این رو نباید از تخم مرغ عسلی یا خام در دوران بارداری استفاده کنید. بهتر است فقط تخم مرغ هایی با نشان استاندارد تهیه کنید که پاستوریزه باشند و یا به‌طور کامل پخته شده باشند.

۳. پنیرهای نرم یا غیر پاستوریزه

این پنیرها ممکن است ناقل لیستریا باشند. از این رو توصیه میکنیم از مصرف آن‌ها در دوران بارداری خودداری شود مگر اینکه در غذا به‌طور کامل پخته شده باشند. پنیرهای نرم مثل چدار، پنیر خامه ای، فتا، بری، موزارالا یا کبابی هستند که فرایند تهیه و نگهداری آنها باید استاندارد و عاری از هرگونه آلودگی باشد.

۴. ماهی‌ های با جیوه بالا

مصرف زیاد ماهی‌ هایی که اندازه بزرگ دارند مثل شمشیر ماهی، گور ماهی، کوسه ماهی و... در دوران بارداری ممنوع است. استفاده از این ماهی ها در رژیم بارداری ممکن است منجر به تجمع جیوه در بدن مادر شود که برای رشد مغز جنین مضر است. مصرف این نوع ماهی‌ها در دوران بارداری باید به‌شدت محدود شود. سایر ماهی ها مثل سالمون، کیلکا و... هم نباید بیش از ۲ بار در هفته مصرف شوند.

۵. جگر و غذاهای حاوی جگر

جگر منبع بسیار غنی از ویتامین A است، همانطور که میدانید مصرف بیش از حد ویتامین A در دوران بارداری می‌تواند باعث ناهنجاری‌های جنینی شود. به همین جهت توصیه می‌شود از خوردن جگر و مواد غذایی حاوی جگر در این دوران خودداری کنید.

۶. شیر نجوشیده و لبنیات خام

شیر نجوشیده و لبنیاتی که پاستوریزه نشده اند یا اصطلاحا خام هستند ممکن است حاوی باکتری‌های خطرناکی باشند که باعث آسیب به سلامت مادر و جنین شود. از این رو در دروان بارداری باید همیشه از محصولات پاستوریزه استفاده کنید.

۷. کافئین زیاد

مصرف بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز (حدود ۲ فنجان قهوه) با خطر سقط جنین و یا وزن پایین نوزاد هنگام تولد در ارتباط است. از این رو اگر روزانه از قهوه یا مواد غذایی حاوی کافئین مثل شکلات، نوشابه های کولا، نوشابه های انرژی زا و... استفاده میکنید باید به شدت مراقب این مسئله باشید.

۸. مکمل های گیاهی و دمنوش‌ها

مصرف زیاد برخی دمنوش‌ها مانند دارچین، گل گاوزبان یا زعفران ممکن است باعث انقباض رحم یا سقط جنین شوند. ترکیبات گیاهی مختلف اثرات متفاوتی روی جنین میگذارند. از این رو همیشه قبل از مصرف دمنوش یا هرگونه مکمل گیاهی با پزشک خود مشورت کنید.

۱۱. ریشه شیرین بیان

مصرف شیرین بیان در دوران بارداری به صورت متعادل بی‌خطر است، اما باید از مصرف ریشه شیرین بیان خودداری کنید. ریشه شیرین بیان ممکن است حاوی ترکیباتی باشد که برای جنین مضر است و جزو مواد ممنوعه در بارداری به شمار میرود.

۱۲. الکل

هیچ سطح ایمنی برای مصرف الکل در بارداری وجود ندارد. مصرف الکل ممکن است منجر به سندروم جنین الکلی (FAS) شود و رشد مغز و سیستم عصبی جنین را مختل کند که باعث ناهنجاری های جدی در جنین میگردد. از این رو اگر باردار هستید و یا قصد بارداری دارید به هیچ وجه از نوشیدنی های الکلی استفاده نکنید.

• همیشه دست ها، ظروف و سطوح آشپزخانه را قبل و بعد از آماده‌سازی غذا بشویید.
• مواد غذایی خام و پخته را جدا نگه دارید.
• یخچال را در دمای کمتر از ۵ درجه سانتی‌گراد و فریزر را در دمای کمتر از ۱۸- درجه سانتی گراد نگه دارید.
• تاریخ انقضای مواد غذایی را به دقت بررسی کنید.
• از مصرف غذا در رستوران ها یا محل هایی که از بهداشت آنجا اطمینان ندارید خودداری کنید.
• در صورتی که غذایی را میخواهید مجدد گرم کنید، مطمئن شوید همه قسمت های آن حرارت دیده و گرم شده است.
• پس از اینکه یخ مواد غذایی آب شد، مجددا آن را داخل فریزر نگذارید و مصرف کنید.
• میوه ها و سبزیجات را قبل از مصرف به طور کامل بشویید و ضد عفونی کنید.
• در رستوران یا خارج از منزل از مصرف سالاد یا سبزی خودداری کنید.
• کنسروهایی که درب آن باد کرده به هیچ وجه استفاده نکنید و سایر کنسرو ها قبل از مصرف حتما جوشانده شوند.

در کنار محدودیت‌ها و ممنوعیت های غذایی در بارداری، غذاهای متنوع و سالمی هم وجود دارند که در رژیم بارداری کاملاً ایمن‌ هستند، از جمله موارد زیر:

• گوشت قرمز و ماکیان کاملا پخته شده
• لبنیات پاستوریزه
• نان و غلات
• میوه ها و سبزیجات تازه
• مغزیجات و آجیل ها
• تخم مرغ پخته
• ماهی تا دوبار در هفته
• حبوبات و سویا

تغذیه سالم در دوران بارداری نه تنها سلامت مادر، بلکه رشد جنین را هم تضمین می‌کند. با پرهیز از مصرف مواد غذایی ممنوع در بارداری و رعایت نکات بهداشتی، می‌توان این دوران طلایی را با خیالی آسوده سپری کرد. به عنوان سخن پایانی به شما توصیه می کنم در صورت هرگونه تردید در مورد تغذیه، حتماً با مشاور تغذیه مشورت کنید.