بهترین رژیم غذایی برای دیابت نوع ۲

محمدحسن میعادفر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۲۶ تیر ۱۴۰۴

دیابت نوع ۲ یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در جهان است که با افزایش قند خون و مقاومت به انسولین همراه است. انتخاب رژیم غذایی مناسب می‌تواند تأثیر چشمگیری در کنترل علائم، پیشگیری از عوارض و حتی درمان دیابت داشته باشد. در مطالعه‌ای جدیدی که در سال ۲۰۲۵ انجام شد، محققان سه رژیم غذایی پرطرفدار را در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ و چاقی بررسی کردند تا ببینند کدام یک بیشترین تأثیر را در کاهش قند خون دارد که نتایج جالبی به همراه داشت. در ادامه این سه رژیم غذایی مختلف را بررسی میکنیم.

سه رژیم غذایی که در این مطالعه بررسی شدند شامل:
• روزه داری متناوب یا فستینگ ۵:۲: دو روز در هفته فستینگ و مصرف کالری محدود؛ ۵ روز دیگر رژیم نرمال.
• فستینگ ۱۰-۱۴: خوردن تمام وعده‌ها در یک بازه‌ی ۱۰ ساعته در روز.
• کاهش مداوم کالری: کاهش کالری دریافتی در طول هفته.

در پایان مطالعه، همه افرادی که رژیم های غذایی بالا را انجام داده بودند وضعیتشان بهتر شده بود، اما نتایج نشان داد که رژیم فستینگ ۵:۲ مؤثرتر از سایر رژیم‌ها بود.

کاهش قند خون ناشتا
افرادی که از رژیم ۵:۲ پیروی کردند، بیشترین کاهش در سطح قند خون ناشتا را تجربه کردند. این موضوع برای بیماران دیابتی بسیار اهمیت دارد، چرا که قند خون صبحگاهی یکی از عوامل اصلی در تعیین وضعیت متابولیک فرد است.

بهبود حساسیت به انسولین
در گروه ۵:۲، شاخصی که میزان حساسیت بدن به انسولین را نشان می‌دهد، به شکل قابل توجهی بهبود پیدا کرده بود. این یعنی بدن بیماران بهتر از انسولین استفاده می‌کرد و نیاز کمتری به دارو داشتند..

کاهش تری گلیسیرید خون
تری گلیسیرید یکی از انواع چربی خون است که در افراد دیابتی معمولاً بالا می‌رود. در این مطالعه، فقط رژیم ۵:۲ کاهش قابل توجهی در سطح تری گلیسیرید نشان داد که خبر بسیار خوبی برای سلامت قلب و عروق بیماران دیابتی است.

کاهش وزن
هر سه رژیم غذایی باعث کاهش وزن شدند، اما گروهی که از رژیم ۵:۲ استفاده کردند، میانگین کاهش وزن بالاتری نسبت به دیگران داشتند.

پایبندی شرکت کنندگان به رژیم‌ غذایی
یکی از چالش‌های بزرگ در رژیم درمانی، پایبندی فرد به رژیم غذایی است. در این مطالعه، بیشترین میزان ادامه دادن به رژیم در گروه ۵:۲ ثبت شد و حدود ۸۵٪ از شرکت‌کنندگان این رژیم را کامل اجرا کردند. در مقابل، گروهی که از فستینگ ۱۴:۱۰ استفاده میکردند کمترین پایبندی که حدود ۷۸% بود را را نشان داند.

عوارض جانبی رژیم‌ها
هیچ‌کدام از رژیم‌ها عوارض جدی نداشتند. فقط چند مورد خفیف از افت قند خون در هر سه گروه گزارش شد که طبیعی است و با تنظیم دارو قابل کنترل است. هیچ موردی از افت قند شدید یا بستری در بیمارستان گزارش نشد.

نتایج این مطالعه به‌روشنی نشان می‌دهد که رژیم ۵:۲ (روزه‌داری متناوب دو روز در هفته) در بیماران دیابتی چاق بیشترین کاهش قند خون ناشتا را به همراه دارد،  حساسیت بدن به انسولین را بهبود می‌دهد،  در کنترل چربی خون مؤثر است و مهم‌تر از همه، افراد راحت‌تر به آن پایبند می‌مانند.

با این حال، مهم است که رژیم غذایی دیابتی با در نظر گرفتن شرایط جسمی، داروهای مصرفی و سبک زندگی فرد توسط متخصص یا مشاور تغذیه تنظیم شود تا بهترین اثربخشی و کمترین عارضه را داشته باشد.

۱. آیا رژیم ۵:۲ برای همه بیماران دیابتی قابل استفاده است؟

فستینگ ۵:۲ با وجود مزایایی که در کنترل قند خون دارد برای همه افراد مناسب نیست. افراد مسن، کسانی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند، یا سابقه افت شدید قند خون دارند باید با احتیاط عمل کنند و تحت نظارت مشاور تغذیه این رژیم را دریافت کنند.

آیا روزه داری متناوب می‌تواند جایگزین دارو شود؟

در برخی موارد خفیف یا پیش دیابت، بله میتوان رژیم غذایی را جایگزین دارو کرد. اما در اغلب بیماران، رژیم غذایی دیابتی باید در کنار دارو اجرا شود تا به تدریج سطح قند خون کاهش پیدا کرده و نیاز به مصرف دارو قطع شود.

۲. آیا فستینگ ۱۴:۱۰ بهتر از نقصان کالری است؟

در این مطالعه مشخص شد که محدودیت زمانی خوردن مثل اتفاقی که در فستینگ ۱۴:۱۰ رخ میدهد، تاثیر کمتری نسبت به روش ۵:۲ و نقصان یا کاهش مداوم کالری در کاهش قند خون دارد. اما ممکن است اجرای آن برای برخی افراد ساده‌تر باشد و نتیجه بهتری هم به همراه داشته باشد.

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به دیابت نوع ۲ مبتلا هستید، توصیه می‌کنیم حتماً قبل از اجرای هر نوع رژیم با متخصص تغذیه مشورت کنید. به جای اینکه صرفا روی وزن تمرکز کنید، به قند خون، انسولین و چربی خون توجه کنید. و نهایتا رژیمی را انتخاب کنید که برایتان قابل اجرا و پایدار باشد، نه فقط یک رژیم سخت و محدود کننده. در واقع رژیمی برای شما مناسب است که بتوانید آن را در بلند مدت اجرا کنید.