آنفولانزای کتوژنیک: علائم و راهکارهای درمان

محمدحسن میعادفر، کارشناس تغذیه و رژیم درمانی | به روز رسانی: ۲۳ اسفند ۱۴۰۲

رژیم کتوژنیک در سال های اخیر به علت تاثیر زیادی که روی کاهش وزن دارد محبوبیت زیادی پیدا کرده است. گرچه فواید رژیم کتوژنیک صرفا به کاهش وزن محدود نمیشود و میتواند مزیت های دیگری هم برای شما به همراه داشته باشد. گرچه رژیم کتو در اکثر افراد مشکلی ایجاد نمیکند اما در برخی افراد ممکن است عوارض ناخوشایندی هم به همراه داشته باشد که یکی از این عوارض آنفولانزای کتوژنیک است.
در این مقاله به طور کامل درباره اینکه آنفولانزای کتوژنیک چیست، چرا رخ میدهد و چطور آن را برطرف کنیم صحبت خواهیم کرد.

آنفولانزای کتویی مجموعه ای از علائم است که برخی افراد در شروع رژیم کتوژنیک تجربه میکنند. این علائم بسیار شبیه آنفولانزا است و به همین دلیل به آن آنفولانزای کتوژنیک گفته میشود و ناشی از محدودیت شدید در دریافت کربوهیدرات هاست. زمانی که شما دریافت کربوهیدرات ها را به شدت محدود میکنید، بدن شما برای تولید انرژی به مصرف چربی ها روی می آورد و بدن شما در حین عادت کردن به شرایط جدید این علائم را از خود بروز میدهد.
علائم آنفولانزای کتوژنیک در همه افراد یکسان نیست و شدت های مختلفی دارد. در برخی از افراد همه این علائم بروز میکند و در برخی دیگر بسیار خفیف تر رخ میدهد. در برخی از افراد این علائم همانند کسی است که عادت به مصرف چای یا قهوه دارد اما به طور ناگهانی مصرف آن را قطع کنند و باعث سردرد شود.
بروز یا عدم بروز علائم آنفولانزای کتوژنیک ارتباطی به کتوز در بدن شما ندارد و اگر علائم آنفولانزای کتو در شما دیده نشد نباید نگرانی از درستی رژیم غذایی خود داشته باشید. اما علائم آنفولانزای کتوژنیک چیست؟

تغییر در سوخت اصلی بدن تغییر بزرگی است و نیاز به کمی زمان دارد تا بدن شما با شرایط جدید عادت کند. برای برخی از افراد این تغییر ممکن است سخت باشد و علائم شدید ایجاد کند. این علائم در چند روز ابتدایی رژیم کتوژنیک بروز پیدا میکند و از طیف خفیف تا شدید میتواند متغیر باشد. رایج ترین علائم آنفولانزای کتو شامل موارد زیر است:
• تهوع
• استفراغ
• یبوست
• اسهال
• سردرد
• تحریک پذیری
• ضعف
• گرفتگی و درد عضلات
• سرگیجه
• درد در ناحیه شکم
• اختلال خواب
• ضعف
• اختلال در عملکرد ذهنی

علائمی که گفته شد معمولا در روزهای آغازین رژیم کتو بروز پیدا میکند و ممکن است چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد. با وجود اینکه این علائم میتوانند آزار دهنده باشند و از طرفی تغییرات بدنی شما در حال وقوع است و نمیتوان به طور کامل آنها را برطرف کرد اما برخی راهکارها به کاهش علائم آنفولانزای کتوژنیک کمک میکنند.

آنفوانزای کتو میتواند بسیار آزار دهنده باشد اما خوشبختانه راهکارهایی وجود دارد که شما میتوانید این علائم را کاهش داده و این دوره را به راحتی پشت سر بگذارید. اگر شما هم دچار آنفولانزای کتوژنیک شده اید حتما موارد زیر را در رژیم غذایی خود رعایت کنید:

آب کافی بنوشید

کربوهیدرات ها در بدن به صورت گلیکوژن ذخیره میشوند و همراه خود مقدار زیادی آب هم ذخیره میکنند. زمانی که شما کربوهیدرات دریافتی را محدود میکنید این ذخایر مورد استفاده قرار گرفته و در نتیجه آب ذخیره شده همراه آنها نیز از بدن دفع میشود.
نوشیدن آب کافی برای حفظ سلامت شما ضروری است و از طرفی به شما کمک میکند تا علائم آنفولانزای کتویی را کاهش دهید. از آنجایی که در رژیم کتوژنیک شما به سرعت آب بدن خود را از دست میدهد و اگر آب از دست رفته را جبران نکنید باعث کم آبی بدن شده و علائمی نظیر خستگی، درد عضلانی یا سردرد را برای شما به همراه خواهد داشت. اگر در طی رژیم کتو دچار اسهال شده باشید جبران آب از دست رفته اهمیت دوچندان پیدا میکند و حتما باید دریافت آب و مایعات خود را بیشتر کنید.

از انجام ورزش های شدید خودداری کنید

گرچه ورزش و فعالیت بدنی برای حفظ سلامت بدن بسیار مفید است اما در زمان بروز علائم آنفولانزای کتوژنیک باید از انجام ورزش های شدید که بدن را تحت فشار قرار میدهد خودداری کنید. خستگی، گرفتگی عضلات، ناراحتی های گوارشی و... از عوارضی است که ممکن است در هفته های ابتدایی رژیم کتو بروز کند و به همین دلیل بهتر است که طی این مدت به بدن خود استراحت بدهید.
ورزش هایی مثل دوچرخه سواری شدید، دویدن، وزنه برداری و... که بدن را تحت استرس قرار میدهند بهتر است به زمانی موکول شوند که بدن شما به سوخت جدید عادت کرده و میتواند به راحتی از چربی ها برای تولید انرژی استفاده کند.
گرچه ورزش های شدید میتوانند علائم آنفولانزای کتوژنیک را بدتر کنند اما ورزش های سبک مثل پیاده روی، یوگا یا دوچرخه سواری تفریحی میتوانند به بهبود علائم آنفولانزای کتو کمک کنند. پس سعی کنید سطح فعالیت بدنی خود را حفظ کرده و به طور منظم ورزش کنید.

الکترولیت ها را جایگزین کنید

جبران الکترولیت های از دست رفته بدن میتواند به کاهش علائم آنفولانزای کتوژنیک کمک کند. زمانی که شما از رژیم کتو استفاده میکنید سطح انسولین که در پاسخ به مصرف کربوهیدرات ترشح میکند کاهش پیدا میکند. زمانی که سطح انسولین پایین میاید بدن شما سدیم اضافه را از طریق ادرار دفع میکند. از طرف دیگر در رژیم کتوژنیک بیشتر غذاهای حاوی پتاسیم مثل میوه ها، حبوبات، سبزیجات نشاسته ای و... محدود میشوند و همین مسئله باعث به هم خوردن تعادل الکترولیت های بدن و کاهش سطح آنها میشود.
از این رو باید مطمئن شوید که به اندازه کافی از الکترولیت های مختلف در رژیم غذایی خود استفاده میکنید تا به کاهش علائم آنفولانزای کتویی کمک کند. اضافه کردن نمک به غذاهای مختلف و استفاده از سبزیجات برگ سبز از راهکارهای مناسب برای جبران الکترولیت های از دست رفته بدن است. در برخی موارد ممکن است نیاز به مصرف مکمل الکترولیتی باشد.
علاوه بر این استفاده از غذاهای غنی از منیزیوم که یکی از الکترولیت های مهم بدن است مثل مغزیجات و آجیل ها، اسفناج، گوشت ماهی، شیر سویا، برگ چغندر و... به کاهش گرفتگی های عضلانی، اختلال در خواب و سردرد کمک میکند.

به اندازه کافی بخوابید

خستگی و تحریک پذیری نسبت به عوامل محیطی از علائم آنفولانزای کتو است که برخی افراد تحت رژیم کتوژنیک از آن شکایت دارند. کم خوابی ناشی از افزایش هورمون کورتیزول میتواند این علائم را بدتر کند و ضروری است که شما به اندازه کافی بخوابید.
اگر کیفیت خواب شبانه شما مناسب نیست راهکار های زیر را برای افزایش کیفیت خواب به کار گیرید:

• مصرف قهوه و کافیئن را کاهش دهید، کافیئن یک ماده محرک است که تاثیر منفی روی خواب میگذارد. اگر شما عادت به مصرف کافیئین دارید سعی کنید آن را در ساعات ابتدایی روز مصرف کنید و از مصرف آن در انتهای روز خودداری کنید.
• محیط خواب خود را تاریک کنید و قبل از خواب از گوشی موبایل، تلوزیون و... استفاده نکنید.
• قبل از خواب یک دوش آب گرم بگیرید.
• در طول روز زیاد نخوابید و صبح ها زود بیدار شوید.
• ساعت خواب خود را منظم کنید و سعی کنید هر روز در ساعت مشخصی بیدار شده و در ساعت مشخصی هم به رخت خواب بروید تا بدن شما به آن عادت کند.

مطمئن شوید که به اندازه کافی چربی و کربوهیدرات دریافت میکنید

در دوره گذار از کربوهیدرات به چربی به عنوان سوخت بدن ممکن است شما هوس کنید از غذاهای پرکربوهیدرات مثل شیرینیجات، شکلات و... استفاده کنید. مصرف کافی چربی ها میتواند به کاهش تمایل شما به خوردن کربوهیدرات ها کمک کند.
اگر شما از آن دسته افرادی هستید که قطع ناگهانی کربوهیدرات ها باعث بروز علائم آنفولانزای کتو در شما شده است بهتر است میزان آن را به تدریج کاهش دهید و مصرف کربوهیدرات را به طور ناگهانی قطع نکنید. کاهش تدریجی چربی ها به همراه افزایش تدریجی چربی و پروتئین به شما کمک میکند تا علائم آنفولانزا خفیف تر شود و باعث اذیت شدن شما نگردد.

کربوهیدرات یک سوخت عالی برای بدن است که به راحتی شکسته میشود و برای تولید انرژی مورد استفاده قرار میگیرد. در این بین کربوهیدرات های ساده تر مثل قند و شکر، پاستا، نان سفید، برنج سفید و... راحت تر شکسته میشوند و انرژی تولید میکنند.
اما چربی ها نسبت به کربوهیدرات ها مسیر متابولیسمی طولانی تری دارند و از این جهت اولویت اول بدن برای تولید انرژی نیستند. به همین دلیل است که بدن شما زمانی که میخواهد از مصرف کربوهیدرات به مصرف چربی ها تغییر مسیر دهد علائم مختلفی در بدن ظاهر میشود.
در افرادی که عادت به مصرف کربوهیدرات های ساده تر داشتند نسبت به افرادی که کربوهیدرات پیچیده مصرف کرده یا از رژیم های کم کربوهیدرات و پر پروتئین استفاده میکردند علائم آنفولانزای کتو بیشتر نمایان میشود.
آنفولانزای کتو در بیشتر افراد معمولا پس از چند روز برطرف شده و علائم آن از بین میروند. اما در برخی دیگر ممکن است حتی تا یک ماه هم ادامه داشته باشد. در صورتی که این علائم در شما بروز پیدا کرد و با استفاده از راهکار های بالا از بین نرفت حتما با مشاور تغذیه خود در میان بگذارید.